Sosyal güvenlik başvurularında “makul süre” kuralı, hak arayışında olan vatandaşların dava açma haklarını doğrudan etkiliyor. Dünya Gazetesi yazarı Özgür Erdursun’un bugünkü köşe yazısında dikkat çektiği bu kritik detay, SGK’ya yapılan başvuruların zamanında takibini zorunlu kılıyor. Yargıtay kararlarına göre, SGK’dan gelen cevap ya da cevapsızlık sonrası 3+3 aylık süre içinde dava açılmazsa yargı yolu kapanıyor.

SGK’nın cevapsızlığı “zımni ret” sayılıyor

SGK’ya yapılan başvurularda çoğu zaman resmi bir yanıt alınamıyor. Ancak Yargıtay, bu durumun belirsizliğini netleştirdi: SGK’nın 3 ay içinde yanıt vermemesi, zımni ret olarak değerlendiriliyor. Bu tarihten sonra dava açmak için yalnızca 3 ay daha süre tanınıyor.

Bu da toplamda 6 ay içinde yargıya başvurulması gerektiği anlamına geliyor. Bu süre geçtikten sonra, kişi haklı dahi olsa dava açma hakkını kaybediyor.

Emeklilik ve borçlanma işlemlerinde büyük risk

Özellikle emeklilik, malullük, hizmet tespiti, yurt dışı borçlanması gibi işlemlerde SGK’ya yapılan başvurular uzun süre sonuçlanmayabiliyor. Vatandaşlar, “değerlendiriliyor” şeklindeki gayriresmî bilgilere güvenerek hareketsiz kalıyor. Oysa bu bekleyiş, dava açma süresini fiilen eritiyor.

Erdursun, konuyla ilgili şu örneği veriyor:

“Yurt dışı borçlanması başvurusu yapan kişi, o günkü asgari ücretin yüzde 45’i üzerinden borçlanma hakkına sahiptir. Ancak SGK evrak eksikliği gerekçesiyle aylar sonra red cevabı verdiğinde ve bu sırada asgari ücret artmışsa, kişi yeni zamlı tutardan ödeme yapmak zorunda kalabilir. Makul süre geçmişse dava da açılamaz.”

“Haklı olmak yetmez, süresi içinde hak aranmalı”

SGK başvurularında hak kaybı yaşanmaması için, yapılan başvuruların tarihleri dikkatle izlenmeli. SGK’dan yazılı bir cevap alınamıyorsa, başvurudan 3 ay sonra dava süreci başlar. Vatandaşlar bu noktada bir hukukçudan destek alarak dava açma süresini kaçırmamalı.

Erdursun’un vurguladığı gibi:

“Bu alanda ‘haklı olmak’ her zaman ‘hak sahibi olmak’ anlamına gelmez. Haklı olduğunuz bir konuda bile süresinde harekete geçmediğiniz için hakkınızı tamamen yitirebilirsiniz.”

Hukuki süreçte bilinçli olmak şart

SGK işlemlerinde yaşanabilecek mağduriyetlerin önüne geçebilmek için vatandaşların hukuki süreçler hakkında bilgi sahibi olması gerekiyor. Sözlü yönlendirmelere değil, resmi yanıtlara odaklanmak ve makul süreyi aşmadan dava açmak en temel kural olarak öne çıkıyor.