Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır’ın değerlendirmelerine göre, merkezi yönetim bütçesi 2025’in ilk çeyreğinde artan faiz ödemeleri ve kamu harcamaları nedeniyle yüksek açık verirken, vergi tahsilatında da çarpıcı rakamlara ulaşıldı. Bu dönemde Türkiye'de saniyede ortalama 260 bin lira vergi toplandı.
3,3 trilyon lira tahakkuk, 2 trilyon lira tahsilat
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, Ocak-Mart 2025 döneminde toplam vergi tahakkuku 3 trilyon 332 milyar lira olurken, fiilen tahsil edilen vergi tutarı 2 trilyon 22 milyar lira seviyesinde gerçekleşti. Günlük tahsilat 22,5 milyar lira, saatlik 936 milyon lira, dakikada 15,6 milyon lira, saniyede ise 260 bin lira olarak hesaplandı.
Vergi yükü ağırlıklı olarak tüketimden sağlandı
Üç aylık süreçte toplanan vergilerin %71,7’si dolaylı vergilerden oluştu. Bu kalemler arasında Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ilk sırada yer aldı. Doğrudan gelir, kâr ve servet vergilerinin payı ise yalnızca %28,3 olarak kaydedildi. Bu durum, Türkiye’de vergi yükünün önemli bir kısmının fiyatların içine gizlenmiş tüketim vergileri yoluyla vatandaşların sırtına yüklendiğini gösteriyor.
KDV ve ÖTV toplam tahsilatın yarısından fazlası
Ocak-Mart 2025 döneminde 705,5 milyar lira KDV, 393,6 milyar lira ise ÖTV tahsil edildi. KDV’nin 351,7 milyarı yurtiçi satışlardan, 353,8 milyarı ise ithal ürünlerden sağlandı. ÖTV gelirlerinin büyük bölümü motorlu taşıtlar, akaryakıt, alkol ve tütün gibi ürünlerden alındı. Bu iki vergi kalemi, toplam vergi tahsilatının %54,3’ünü oluşturdu.
Diğer dolaylı vergilerde dikkat çeken artışlar
2025’in ilk üç ayında; Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi’nden (BSMV) 123 milyar, harçlardan 78,4 milyar, Damga Vergisi’nden 51,4 milyar, Özel İletişim Vergisi’nden 10 milyar lira tahsil edildi. Gümrük Vergisi ise 51,4 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu vergilerde geçen yıla göre %20 ila %88 arasında değişen oranlarda artış gözlendi.
Gelir vergisinin yükü çalışanların omzunda
Toplam 501,4 milyar liralık gelir vergisinin yaklaşık %94’ü, maaş ve ücretlerden kaynağında kesilen vergilerden oluştu. Beyana dayalı ticari kazanç, kira geliri ve serbest meslek kazancından elde edilen gelir vergisi ise yalnızca 32,3 milyar lira ile sınırlı kaldı. Bu tablo, vergi sisteminde çalışan kesimin üzerindeki baskının sürdüğünü ortaya koyuyor.
Kurumlar vergisi geriledi
Kurumlar Vergisi tahsilatı üç ayda 23,7 milyar lira olarak gerçekleşti ve geçen yılın aynı dönemine göre %16,1 oranında azaldı. Toplam vergi gelirleri içindeki payı %1,2’de kaldı. Kurumlar Vergisi'nin yılın ikinci çeyreğinde, beyanname döneminin etkisiyle artış göstermesi bekleniyor.
Vergi adaleti tartışmaları gündemde
Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır, köşe yazısında dolaylı vergilerin yüksek oranına dikkat çekerek vergi sisteminde adalet sorununa vurgu yaptı. Vergi yükünün büyük oranda tüketiciye yansıtıldığı bu yapı, vergi tabanının genişlemesine rağmen sosyal adalet açısından eleştirilmeye devam ediyor.
