Nisan ayında yaşanan iç ve dış şokların ardından sert düşüş kaydeden tüketici güveni, mayıs ayında sınırlı bir toparlanma gösterdi. Ancak toparlanmaya rağmen güven düzeyi mart ayındaki seviyeye geri dönemedi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) iş birliğiyle yürütülen Tüketici Eğilim Anketi verilerine göre, tüketici güven endeksi mayısta yüzde 1,1 artarak 84,8 değerine ulaştı. Endeks, martta 85,9 ile yaklaşık iki yılın en yüksek seviyesine çıkmış; ancak nisan ayında yüzde 2,3 düşerek 83,9’a gerilemişti.
Mart sonrası şoklar güveni baskıladı
Mart ayında açıklanan verilerin büyük bölümü, ayın ilk yarısındaki ekonomik ve sosyal tabloyu yansıtıyordu. Ancak 19 Mart’ta başlatılan İBB soruşturması ve 2 Nisan’da ABD'nin duyurduğu yeni gümrük tarifeleri, endeks üzerinde olumsuz etkiler yarattı. Bu gelişmeler, nisan ayında güven endeksine düşüş olarak yansıdı.
Mayıs ayında sınırlı toparlanma gözlense de tüketicilerin genel ekonomik duruma dair endişeleri sürüyor. Endeks değeri 100’ün altında kalmaya devam ederek kötümser beklentilerin sürdüğünü ortaya koydu.
Enflasyon beklentilerinde bozulma dikkat çekiyor
Tüketici güveninin önemli bileşenlerinden biri olan enflasyon beklentilerinde ise son iki ayda bozulma yaşandı. Gelecek 12 ayda fiyat değişimlerine ilişkin beklenti endeksi nisanda yüzde 6 düşüşle 56’ya, mayısta ise yüzde 0,3 düşüşle 55,8’e geriledi. Bu düşüş, enflasyonun düşmeyeceği yönündeki algının güçlendiğine işaret ediyor.
Ücret artış beklentisinde de mayıs ayında zayıflama görüldü. Nisan ayında 108,2’ye yükselen ücretlere ilişkin endeks, mayısta hafif bir gerilemeyle 108’e indi.
Konut ve otomobil beklentileri zayıf
Tüketicilerin konut alma beklentilerinde sınırlı bir kıpırdanma yaşansa da bu kalemdeki güven oldukça düşük düzeyde seyrediyor. Martta 13,6 olan, nisanda 14’e yükselen konut alma endeksi, mayısta yüzde 7,8 artışla 15,1’e çıktı. Ancak bu değer, güvenin halen çok düşük seviyelerde olduğunu ortaya koyuyor.
Otomobil alma beklentisi de benzer bir görünüm sergiliyor. Mart ayında 23,4 olan, nisanda yüzde 10,6 artarak 25,9’a yükselen otomobil endeksi, mayısta yüzde 1,7 düşüşle 25,4’e geriledi.
Hanenin mali durumu kötüleşiyor
Hanelerin mevcut mali durumuna dair algısı da bozulmaya devam etti. Nisan ayında 79,8 olan endeks değeri, mayısta yüzde 1,2 düşüşle 78,8’e indi. Buna karşın bazı harcama eğilimlerinde artış gözlendi. Dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcama planlarında artış kaydedilirken, tasarruf yapma eğilimi zayıfladı.
Mevcut dönemde tasarruf etmenin uygunluğu endeksi mayısta yüzde 1,5 azalışla 66,7’ye düştü. Tüketimin finansmanı için borçlanma eğilimi ise yüzde 0,8 artarak 63 oldu.
Genel ekonomik görünüm kötümser
Endeksi oluşturan alt başlıklar genel olarak ekonomiye dair kötümser beklentilere işaret ediyor. Geçen 12 aya kıyasla mevcut dönemde ekonomik durumu değerlendiren endeks mayısta değişmeyerek 69,1’de kalırken, gelecek 12 ay için genel ekonomik durum beklentisi yüzde 0,7 azalışla 82,2’ye geriledi.
İşsizliğe dair beklentilerde de olumsuz bir tablo çizildi. Gelecek 12 ayda işsiz sayısına dair beklentiyi ölçen endeks, mayısta yüzde 2,4 düşerek 81,9’a indi.
