Türkiye, dijital platformlarda rekabetin adil şekilde işlemesini sağlamak amacıyla önemli bir yasal düzenlemeye hazırlanıyor. Sabah gazetesi yazarı Dilek Güngör’ün aktardığına göre, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da yapılacak değişiklikle, Avrupa Birliği’nde 2022’den bu yana uygulamada olan “geçit bekçisi” (gatekeeper) kavramı Türk mevzuatına da girecek.
Yeni düzenlemeyle birlikte, büyük dijital platformların pazar gücünü kötüye kullanmasının önüne geçilmesi ve küçük-orta ölçekli işletmelerin korunması hedefleniyor. Böylece tüketicilerin daha adil fiyat ve hizmete erişimi sağlanacak.
Geçit bekçisi nedir, kimleri kapsıyor?
Edinilen bilgilere göre, belirli bir büyüklüğe ulaşmış dijital platformlar “geçit bekçisi” olarak sınıflandırılacak. Bu platformlar, işletmelerin son kullanıcılara ulaşmasında merkezi bir rol oynayan ve piyasada egemen konumda bulunan yapılar olarak tanımlanıyor. Türkiye’de faaliyette bulunan ancak merkezi yurtdışında olan platformlar da bu kapsama girebilecek.
Geçit bekçisi olup olunmadığına, Rekabet Kurumu resen veya başvuru üzerine karar verecek. Bu kapsamda eşik değerler ve tanımlayıcı kriterler tebliğ ile belirlenecek.
Kayırmacılığa ve veri tekeline sınır
Yeni düzenleme, geçit bekçisi statüsündeki şirketlerin kendi mal ve hizmetlerini öne çıkarmasını engelleyecek. Şirketler, platformda yer alan verileri rakip ticari kullanıcılarla rekabet ederken kullanamayacak. Ayrıca bir hizmete erişimi başka bir platform hizmetine üyelik şartına bağlayamayacaklar.
Kullanıcı verilerinin işlenmesi de sıkı kurallara bağlanacak. Son kullanıcı açıkça onay vermedikçe, geçit bekçileri bu verileri üçüncü taraflardan elde ettikleri kişisel verilerle birleştiremeyecek ve hedefli reklam faaliyetleri için kullanamayacak. Ayrıca, ticari kullanıcılara ait verilerin erişimi ücretsiz sağlanacak.
Cezai yaptırımlar yolda
Rekabet Kurumu, ihbar, şikayet veya Ticaret Bakanlığı’nın talebi üzerine geçit bekçilerinin yükümlülüklerini ihlal ettiğini tespit ederse yapısal tedbirlere başvurabilecek. Aynı şirketin son beş yılda iki kez ihlalde bulunması halinde, doğrudan yapısal tedbir uygulanabilecek.
Bu şirketlere, yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde 10’una kadar idari para cezası kesilebilecek. Tekrarlanan ihlallerde bu oran yüzde 20’ye kadar çıkabilecek. Böylece düzenlemenin caydırıcılığı artırılması hedefleniyor.
Avrupa Birliği’nde uygulama 2022’de başladı
Avrupa Birliği, 1 Kasım 2022’de yürürlüğe giren Dijital Piyasalar Yasası (DMA) ile benzer bir yaklaşımı hayata geçirdi. Avrupa Komisyonu, geçit bekçisi olarak sayılacak şirketleri belirli ciro, kullanıcı sayısı ve piyasa değeri gibi kriterlere göre tespit ediyor.
Google, Meta, Amazon, Apple ve Microsoft gibi dev teknoloji şirketleri bu kapsama dahil edildi. Kurallara uymayan şirketlere küresel cirolarının yüzde 10’una kadar ceza uygulanabiliyor.
Türkiye’nin yapmayı planladığı düzenleme, bu yönüyle AB ile mevzuat uyumunu artırmayı ve dijital rekabet ortamını dengelemeyi amaçlıyor.
