Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır'ın analizine göre, hem küresel hem yerel şokların etkisiyle son dönemde kredi faizleri hızla yükseldi. Bu durum yatırım, üretim ve tüketimi baskılayan bir iklime neden olurken, reel sektör yeniden "ayakta kalma" moduna geçti.
Sanayicinin umudu kırıldı, yatırımlar ertelendi
Özellikle ticari kredilerdeki yıllık faiz oranı 2 Mayıs itibarıyla %63,33’e yükseldi. Oysa 14 Mart’ta bu oran %55,20 seviyesindeydi. Sadece yedi haftada yaşanan 8,13 puanlık artış, üretim cephesinde beklentileri altüst etti. Sanayiciler, yılın ikinci yarısında bekledikleri toparlanma ihtimalini rafa kaldırarak yatırımlarını öteledi.
İhtiyaç kredilerinde de durum benzer. Aynı dönemde bankaların uyguladığı ortalama yıllık faiz oranı %62,73’ten %74,03’e çıktı. Bu artış iç talepte ciddi bir daralmayı beraberinde getirebilir.
Merkez Bankası politika faizini yeniden yükseltti
Politika faizinde yılbaşından itibaren indirime giden Merkez Bankası, 6 Mart’ta faizi %42,5’e çekmişti. Ancak iç siyasi gelişmeler ve dış ekonomik baskılar sonucu bu süreç tersine döndü. 17 Nisan’da yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında faiz oranı yeniden %46’ya yükseltildi.
Bu arada gecelik fonlama faizi de 9 Mayıs itibarıyla %48,81 düzeyine çıkarak likidite sıkışıklığının derinleştiğine işaret etti.
Katılım bankalarında da ticari kredi oranları fırladı
Katılım bankaları cephesinde de benzer bir tablo var. 14 Mart – 2 Mayıs arasında katılım bankalarının uyguladığı ticari kredi kâr oranı 12,78 puan artarak %62,71’e ulaştı. Aynı dönemde ihtiyaç kredisi oranı %60,86’ya çıktı. Bu oranlar, faiz hassasiyetinin yüksek olduğu kesimlerde bile ciddi maliyet baskısı oluşturuyor.
İşletme kredilerinde faiz %95’e dayandı
KOBİ’ler ve üretici kesim için kritik önemdeki işletme kredilerinde ise Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre mart ayı ortalaması %94,5 oldu. Bu oran, yıl başında %88 seviyesindeydi. Artan kredi maliyetleri, üreticilerin stok yönetimi, ekipman yenileme veya yeni yatırım gibi planlarını ertelemesine neden oluyor.
Tüketici kredilerinde en sert artış ihtiyaç tarafında
Taşıt ve konut kredilerinde de artış var ancak sınırlı. 14 Mart – 2 Mayıs arasında taşıt kredisi faizi %41,46’dan %43,09’a yükselirken, konut kredisi faizleri %39,63’ten %40’a çıktı. Buna karşılık en sert artış ihtiyaç kredilerinde yaşandı. Bu segmentteki ortalama faiz oranı 11,3 puan birden yükseldi.
Sanayiciler için krediye erişim zorlaşıyor
Naki Bakır’ın analizine göre kredi maliyetlerinin bu denli yükselmesi, yalnızca yatırımları değil ihracatı da olumsuz etkiliyor. Firmalar artık büyümeyi değil, faaliyetlerini sürdürebilmeyi hedefliyor. Mevcut koşulların devam etmesi durumunda ekonomideki daralmanın daha da derinleşmesi muhtemel.
