İran ile ABD arasında Cumartesi günü yeniden başlayacak olan nükleer görüşmelere ilişkin bilgi veren bir İranlı yetkili, uranyum zenginleştirmenin değil, füze programının müzakerelerdeki en büyük anlaşmazlık konusu olduğunu açıkladı.
Roma’da çerçeve üzerinde uzlaşı sağlandı
Birkaç gün önce Roma'da yapılan görüşmelerde, taraflar Tahran’ın nükleer programına ilişkin uzun süredir devam eden anlaşmazlığı çözmek amacıyla bir çerçeve oluşturmaya başlamayı kabul etti. ABD Başkanı Donald Trump, bir anlaşmaya varılamaması durumunda İran’a yönelik askeri müdahale tehdidinde bulunmuştu.
İranlı yetkili, müzakerecilerin Roma’dan, ABD'nin İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini tamamen sona erdirme beklentisinden vazgeçtiği görüşüyle ayrıldıklarını belirtti. Ancak, füze programının ciddi bir sorun olmaya devam ettiğini kaydetti.
ABD'den yeni açıklamalar, İran'dan eleştiri
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İran'ın nükleer anlaşma kapsamında tüm uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması ve Buşehr nükleer santrali için ihtiyaç duyduğu yakıtı ithal etmesi gerektiğini söyledi. İranlı yetkili ise bu açıklamayı "yeni bir medya pozisyonu" olarak nitelendirdi ve müzakerelerin ilerlemesine katkı sağlamayacağını ifade etti.
Yetkili, "Kamuoyundaki tartışmalarda ve karşılıklı anlayışta tek sorun füze meselesidir" diyerek, İran’ın savunma kabiliyetlerinin pazarlık konusu olmayacağı yönündeki tavrını yineledi.
Füze programında taviz yok
İran, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma çerçevesinde füze programına getirilen kısıtlamalar haricinde yeni bir taviz vermeye sıcak bakmadığını belirtiyor. İranlı yetkili, bu alandaki savunma faaliyetlerinin müzakere edilmesine karşı çıktıklarını vurguladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, konu hakkında yorum yapmayı reddetti. Beyaz Saray ise henüz bir açıklama yapmadı.
Nükleer programla ilgili endişeler sürüyor
Batılı ülkeler, İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetinin nükleer başlık üretimi için kullanılabileceğinden endişe ediyor. Ayrıca, Tahran'ın balistik füze kapasitesini nükleer başlık taşıyabilecek şekilde geliştirmeye çalıştığı yönünde kaygılar da dile getiriliyor. İran ise nükleer programının yalnızca elektrik üretimi ve diğer sivil amaçlar için kullanıldığını savunuyor ve bu iddiaları reddediyor.
Maskat’ta mesaj alışverişi ve Trump’tan açıklamalar
İran devlet medyasına göre, Cumartesi günü İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff arasında, Ummanlı bir yetkili aracılığıyla mesaj alışverişi yapılacak.
Bu toplantı, bu ay başında başlayan Umman’daki ilk temasların ve ardından Roma’daki ikinci turun ardından düzenlenecek üçüncü tur olacak.
Trump, Cuma günü yaptığı açıklamada İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney veya Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkian ile doğrudan görüşmeye açık olduğunu belirterek, bir anlaşmaya varılması için umutlu olduğunu söyledi.
İran 2015 anlaşmasına bağlı kalmaya çalışıyor
2017'de ABD’nin 2015 İran nükleer anlaşmasından çekilmesinin ardından, İran uranyum zenginleştirme faaliyetlerini artırmıştı. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, İran’ın bu süreçte üretimi hızlandırdığına dikkat çekti.
BM Güvenlik Konseyi'nin 2015 yılında aldığı karar, İran’ın füze programına yönelik çeşitli kısıtlamalar getirmişti. İranlı yetkili, mevcut görüşmelerde, 2015 anlaşmasının şartlarına sadık kalınacağını ve yalnızca "iyi niyet göstergesi" olarak nükleer başlık taşıyabilen füzelerin üretilmeyeceğini ifade etti.
Avrupalı diplomatlar ise, İranlı yetkililerin füze programı konusunun müzakere edilmesini sürekli reddettiğini ve kapsamlı bir anlaşmada bu alanda kısıtlamalar öngörülmesi yönünde ABD’ye tavsiyede bulunduklarını belirtti.
