Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Ukrayna savaşını sona erdirmek için ortaya koyduğu yeni barış teklifinde Donbas bölgesine odaklandığı öne sürüldü. Reuters’a konuşan Kremlin’e yakın üç kaynağa göre Putin, Kiev’in Donbas’ın hâlen kontrol ettiği kısımlarından çekilmesini, NATO üyeliği hedefinden vazgeçmesini ve ülkeye Batılı askerlerin girmemesini şart koştu.
Alaska’da yapılan Putin-Trump zirvesi, dört yılın ardından gerçekleşen ilk yüz yüze görüşme oldu. Yaklaşık üç saat süren kapalı toplantının büyük bölümünde Ukrayna savaşı ve olası uzlaşma yolları tartışıldı. Putin, görüşmenin “barışa giden yolu açacağını” umduğunu söylerken, Trump da “Putin’in bu savaşı bitirmek istediğine inandığını” dile getirdi. Ancak iki lider, kamuoyuna ayrıntı vermedi.
Moskova Donbas şartında ısrarcı
Rus kaynaklara göre Putin, Ukrayna’nın Donbas’tan çekilmesi karşılığında Rusya’nın Herson ve Zaporijya’daki mevcut cephe hatlarını dondurmaya hazır olduğunu iletti. ABD ve açık kaynaklı verilere göre Rusya, Donbas’ın yüzde 88’ini, Zaporijya ve Herson’un ise yaklaşık yüzde 73’ünü kontrol ediyor.
Moskova ayrıca, Ukrayna’nın Harkov, Sumi ve Dnipropetrovsk bölgelerinden küçük parçaları devretmeye razı olabileceğini sinyalini verdi. Ancak Putin’in NATO genişlemesinin durdurulması, Ukrayna ordusuna sınırlamalar getirilmesi ve ülkeye Batılı asker konuşlandırılmaması yönündeki önceki taleplerinde taviz vermediği belirtildi.
Kiev şartları reddediyor
Ukrayna yönetimi, uluslararası alanda tanınan topraklarından çekilmenin “teslimiyet” anlamına geleceğini vurguluyor. Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Donbas’ın ülkenin en güçlü savunma hattı olduğunu ve Rusya’nın ilerlemesini engellediğini söyledi. NATO üyeliği hedefinin de anayasal bir hak olduğunu hatırlatarak, “Buna Rusya değil Ukrayna karar verir” açıklamasında bulundu.
Trump barış rolü üstlenmek istiyor
Trump, Oval Ofis’te yaptığı açıklamada savaşın “kan banyosuna” son vermek istediğini belirtti. Alaska zirvesinde Rusya’nın şartlarının açıkça tartışıldığını söyleyen kaynaklar, bunun savaşın başlangıcından bu yana barış için en ciddi fırsat olduğunu ifade etti. Ancak Batılı ülkeler, Putin’in gerçekten savaşı bitirme niyetine şüpheyle yaklaşıyor.
Olası senaryolar masada
Rus kaynaklara göre, Ukrayna ile Rusya arasında bir anlaşma çıkması halinde BM Güvenlik Konseyi onaylı üçlü bir anlaşma ya da 2022 İstanbul görüşmelerine geri dönüş gibi seçenekler değerlendiriliyor. Ancak Kiev’in Donbas’tan çekilme şartını kabul etmesi ihtimali oldukça düşük görünüyor.
Sonuç olarak, taraflar arasında hâlâ büyük mesafe bulunuyor. “Ya barış ya da daha fazla savaş” diyen kaynakların da vurguladığı gibi, önümüzdeki süreçte masadaki şartların nasıl şekilleneceği hem bölge hem de dünya için kritik önem taşıyor.