Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), küresel enerji yatırımlarının bu yıl 3,3 trilyon dolarla rekor seviyeye ulaşacağını öngörüyor. Bu tutarın yaklaşık üçte ikisi temiz enerji teknolojilerine yöneliyor.
Dünya Enerji Yatırımları 2025 raporuna göre, küresel enerji harcamaları geçen yıla kıyasla yüzde 2 artacak. Temiz enerji yatırımları ise 2,2 trilyon dolara yükselerek tüm yatırımların yüzde 66’sını oluşturacak. Bu kapsama yenilenebilir enerji, nükleer, şebekeler, depolama, düşük emisyonlu yakıtlar ve elektrifikasyon gibi alanlar giriyor.
Elektrik yatırımları fosil yakıtların önünde
IEA verilerine göre, 10 yıl önce fosil yakıtlara yapılan yatırımlar, elektrik üretimi ve iletimine ayrılan kaynağın yüzde 30 üzerindeydi. Bu yıl ise sadece elektrik yatırımları, petrol, doğalgaz ve kömür harcamalarını yüzde 50 oranında geride bırakacak.
Bu dönüşüm, yalnızca karbon emisyonlarının azaltılmasına yönelik çabaları değil, aynı zamanda enerji güvenliğine dair endişeleri ve sanayi politikalarının etkisini de yansıtıyor.
Güneş enerjisi liderliğini sürdürüyor
Temiz enerji kaynakları içinde en büyük payı güneş enerjisi alıyor. 450 milyar dolarlık yatırımla bu alan, son 5 yılda neredeyse ikiye katlandı. Nükleer enerjiye yapılan yatırımlar da artışta; bu yıl 75 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Elektrik şebekelerine yapılacak 400 milyar dolarlık yatırım ise yeterli görülmüyor. Şebeke altyapısı, üretim yatırımlarının gerisinde kaldığı için elektrik güvenliği açısından risk oluşturuyor. Uzun izin süreçleri ve tedarik zinciri kısıtları bu yatırımları zorlaştırıyor.
Çin, enerji yatırımlarında liderliğini pekiştiriyor
Çin, küresel enerji yatırımlarında liderliğini güçlendirmeye devam ediyor. Son 10 yılda küresel enerji harcamalarındaki payını yüzde 25’ten yüzde 33’e çıkaran Çin, Avrupa Birliği’nin iki katı ve neredeyse AB ile ABD’nin toplamı kadar yatırım yapıyor.
Bu yatırımlar sadece güneş ve rüzgar değil; hidroelektrik, nükleer, batarya teknolojileri ve elektrikli araçlar gibi birçok alanda yoğunlaşıyor. Çin’in yanı sıra Hindistan da kömür kapasitesini artıran ülkeler arasında.
Petrol yatırımlarında düşüş, kömürde artış
IEA, petrol fiyatlarındaki düşüş ve zayıflayan talep beklentileri nedeniyle, bu yıl petrol yatırımlarında yüzde 6’lık bir düşüş yaşanacağını öngörüyor. Bu, salgın sonrası ilk gerileme olacak ve ağırlıklı olarak ABD kaynaklı harcama azalışından kaynaklanacak.
Buna karşılık, kömür yatırımları bu yıl yüzde 4 artacak. Çin’de geçen yıl 100 gigavatlık yeni kömür santrali inşasına başlanmıştı ve onaylanan yeni kapasiteler 2015’ten bu yana en yüksek seviyede.
Enerji güvenliği yatırımların ana itici gücü
IEA Başkanı Fatih Birol, yatırım artışının temelinde enerji güvenliği kaygılarının yattığını belirtiyor. Birol, “Hızla değişen ekonomik ve ticari ortam bazı yatırımcıları beklemeye yönlendiriyor olsa da, mevcut projelerde ciddi bir aksama görülmüyor” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’in 2015’te ABD’yi yeni geçtiğini hatırlatan Birol, bugün Çin’in açık ara farkla en büyük enerji yatırımcısı olduğunu vurguladı.