ABD Başkanı Donald Trump, Salı günü yaptığı açıklamayla, Nicolas Maduro hükümetine yönelik baskıyı artırmak amacıyla, yaptırım uygulanan tüm petrol tankerlerinin Venezuela’ya giriş ve çıkışlarının “tam ve eksiksiz abluka altına alınması” talimatını verdi. Kararın, küresel petrol piyasaları ve Venezuela’nın ihracat kapasitesi üzerindeki yansımalarının önümüzdeki günlerde izleneceği belirtiliyor.
Trump, Truth Social hesabından yaptığı paylaşımda, Venezuela rejiminin “yabancı terör örgütü” olarak tanımlandığını duyurdu ve bu gerekçeyle yaptırım kapsamındaki petrol tankerlerine karşı abluka uygulanacağını açıkladı. Uygulamanın nasıl hayata geçirileceği ve ABD Sahil Güvenliği’nin sürece dahil olup olmayacağına dair ayrıntılar ise netleşmedi.
ABD yönetimi, Venezuela çevresinde askeri varlığını artırmış durumda. Bölgeye binlerce askerle birlikte yaklaşık bir düzine savaş gemisi ve bir uçak gemisi konuşlandırıldığı bildirildi. Pentagon ve Sahil Güvenliği, konuya ilişkin soruları Beyaz Saray’a yönlendirdi.
Venezuela hükümeti, Trump’ın açıklamasını “çirkin bir tehdit” olarak nitelendirerek reddetti. Caracas yönetimi, ABD’nin hamlesinin uluslararası hukuka aykırı olduğunu savundu.
Petrol fiyatları yükseldi
Açıklamanın ardından Asya piyasalarında petrol fiyatları yükseldi. Brent petrol vadeli işlemleri 02.45 GMT itibarıyla varil başına 59,62 dolara çıkarak yüzde 1,2 artış gösterdi. ABD Batı Teksas türü ham petrol ise yüzde 1,3 yükselişle 56,00 dolar seviyesine ulaştı. ABD ham petrol vadeli işlemleri, Trump’ın açıklaması sonrası Asya işlemlerinde yüzde 1’in üzerinde artış kaydetti.
Piyasa katılımcıları, fiyatlardaki yükselişi Venezuela’nın ihracatında olası bir azalma beklentisine bağlarken, ablukanın kapsamı ve yaptırım uygulanmayan gemileri içerip içermeyeceği konusunda belirsizliklerin sürdüğüne dikkat çekti.
Hukuki tartışmalar gündemde
UC Berkeley Hukuk Fakültesi’nden uluslararası hukuk uzmanı Elena Chachko, Amerikan başkanlarının ABD güçlerini yurt dışına konuşlandırma konusunda geniş yetkilere sahip olduğunu, ancak bir abluka kararının başkanlık yetkileri açısından yeni ve tartışmalı bir alan oluşturduğunu ifade etti. Chachko, ablukanın geleneksel olarak savaş aracı olarak değerlendirildiğini ve hem iç hukuk hem de uluslararası hukuk açısından ciddi sorular doğurduğunu belirtti.
Teksaslı Demokrat Temsilci Joaquin Castro ise sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, söz konusu adımı “şüphesiz bir savaş eylemi” olarak tanımladı ve Kongre onayı bulunmadığını vurguladı.
Venezuela ihracatında düşüş
Geçen hafta ABD’nin Venezuela açıklarında yaptırım kapsamındaki bir petrol tankerine el koymasının ardından fiili bir ambargo süreci başlamıştı. Bu gelişme sonrası milyonlarca varil petrol taşıyan gemilerin, el konulma riskini göze almamak için Venezuela sularında beklemeyi tercih ettiği bildirildi.
TankerTrackers.com verilerine göre, Venezuela sularında bulunan veya ülkeye yaklaşan 80 geminin 30’dan fazlası ABD yaptırımları altında yer alıyor. Petrol kuyularının ele geçirilmesi ve PDVSA’nın idari sistemlerini etkileyen siber saldırı sonrası ülkenin ham petrol ihracatında belirgin bir düşüş yaşandığı kaydedildi.
Arz ve piyasa dengeleri izleniyor
Bazı tankerler ve Chevron gibi belirli şirketlerin yaptırımlar dışında tutulduğu belirtilirken, ambargonun uzaması halinde günlük yaklaşık 1 milyon varil ham petrol arzının kaybedilebileceği ifade ediliyor. ABD’li yetkililer, politikanın tam olarak uygulanmasının Maduro yönetimi üzerinde ciddi ekonomik etki yaratabileceğini belirtti.
Eski ABD Dışişleri Bakanlığı enerji diplomatı David Goldwyn, OPEC’in yedek kapasitesinin devreye girmemesi durumunda petrol fiyatlarında varil başına 5 ila 8 dolar aralığında bir etki oluşabileceğini söyledi.
