Kuzey Afrika’nın meralarında bir zamanlar sayısız koyun otlarken, şimdi kuraklık ve ekonomik kriz bölge genelinde kurbanlık hayvan sıkıntısına neden oluyor. Fas, Cezayir ve Tunus'taki Müslümanlar, Kurban Bayramı yaklaşırken artan fiyatlar ve azalan arz karşısında geleneksel ibadetlerini yerine getirmenin yollarını arıyor.
Fiyatlar katlandı, koyun bulmak zorlaştı
Kuzey Afrika’da yedi yıldır süren kuraklık, hayvancılığı ciddi biçimde etkiledi. Meraların verimsizleşmesi ve yem maliyetlerinin fırlaması, koyun yetiştiriciliğini sürdürülemez hale getirdi.
Cezayirli bir doktor olan Slimane Aouadi, “Geçen yıl aldığım koyunun aynısı bu yıl 75 dolar daha pahalı,” diyerek durumun ciddiyetini gözler önüne serdi. Bölgede koyun fiyatları 1.200 doları aşarken, ortalama maaşlar 270 doların altında seyrediyor.
Fas ve Cezayir’den radikal adımlar
Gelenek ile gerçeklik arasındaki bu uçurum, hükümetleri olağan dışı önlemler almaya itti. Cezayir, arz açığını kapatmak amacıyla 1 milyon koyun ithal etmeyi planladı. Fas Kralı VI. Muhammed ise, ülkenin ekonomik ve iklimsel koşullarını gerekçe göstererek halkı bu yıl kurban kesmemeye çağırdı ve hayvan pazarlarının kapatılması talimatını verdi.
Kralın çağrısı, Fas’ın en yüksek dini otoritesince Şubat ayında televizyondan okunan bir mektupla duyuruldu. Mesaj açıktı: Geleneği sürdürmek için halkın geçiminden ödün verilmemeli.
Meralar kuruyor, yem maliyeti artıyor
Bölgedeki hayvancılık sistemi genellikle pastorale dayanıyor; yani hayvanlar doğrudan doğadan besleniyor. Ancak yağışların azalması ve meraların kuruması, yem ihtiyacını artırdı. Arpa, saman ve yonca gibi yem ürünlerinin fiyatları ise kuraklıkla birlikte üç katına çıktı.
Fas Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Achraf Majdoubi, “Eskiden meralar koyunun tüm ihtiyacını karşılıyordu. Şimdi yem maliyeti neredeyse üretimden fazla,” diyerek yetiştiricilerin yaşadığı sıkıntıyı özetledi.
Hayvancılık mesleği tehdit altında
Yetiştiriciler için koyunlar yalnızca geçim kaynağı değil, aynı zamanda birer yatırım aracı. Ancak artan maliyetler ve düşen kazançlar, birçok çobanı kırsaldan göç etmeye zorluyor. Majdoubi, “Bazıları şehirde yeni bir hayata başlıyor ve geri dönmüyor,” diyerek pastoral yaşamın çözülmeye başladığını belirtti.
Toulouse Üniversitesi’nden tarım ekonomisti Lotfi Gharnaout ise, Cezayir’in koyun ithalatı için harcayacağı 260 milyon doların bile ülke genelindeki talebi karşılamaya yetmeyeceğini ifade etti.
Dini ibadet tehdit altında
Kurban Bayramı, İslam dünyası için büyük bir manevi öneme sahip. Ancak artan fiyatlar ve azalan hayvan sayısı, bu geleneğin nasıl sürdürülebileceği sorusunu gündeme taşıyor. Giderek daha fazla kişi için, ibadet ile geçim mücadelesi arasında bir tercih yapılması gerekiyor.
Uzmanlar, eğer iklimsel koşullar ve yapısal ekonomik sorunlar çözülmezse, Kurban Bayramı gibi toplu dini ritüellerin sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliği giderek daha fazla tartışılır hale geleceğini belirtiyor.