ABD Başkanı Donald Trump, aralarında Kanada, Hindistan, Brezilya ve Tayvan’ın da bulunduğu 69 ülkenin ihracatına yüzde 10 ila 50 arasında değişen oranlarda yeni gümrük vergileri getirdi. Cuma günü açıklanması beklenen yeni ticaret anlaşmaları öncesinde gelen bu adım, küresel ticaret dengesinde yeni bir dönemin işaretçisi oldu.
Başkanlık kararnamesiyle birlikte Kanada ürünlerine yüzde 35, Brezilya'ya yüzde 50, Hindistan'a yüzde 25, Tayvan'a yüzde 20 ve İsviçre’ye yüzde 39 oranında gümrük vergisi uygulanacağı bildirildi. Diğer ülkelerden gelen tüm ürünler ise en az yüzde 10'luk vergiyle karşılaşacak.
İstisnalar ve müzakerelerle şekillenen liste
Bazı ülkeler müzakereler yoluyla vergi muafiyeti ya da indirimi sağlarken, birçok ülke ABD’nin kararını öğrenmeden önce müzakere fırsatı bile bulamadı. Trump, bazı ürünlerde geçici istisnalar getirilmesine de izin verdi. Ancak menşe kurallarına dair detaylar henüz paylaşılmadı.
ABD Ticaret Bakanlığı verilerine göre, son aylarda tüketim mallarındaki fiyat artışları, vergi kararlarının etkisini göstermeye başladı. Haziran ayında dayanıklı ev eşyalarında yüzde 1,3, eğlence araçlarında yüzde 0,9 oranında fiyat artışı kaydedildi.
Kanada’ya sert mesaj, Meksika’ya zaman tanındı
Trump, özellikle Kanada’ya karşı tutumunu sertleştirerek fentanil temelli suçlamaları öne sürdü ve vergi oranını yüzde 35’e çıkardı. Buna karşılık Meksika’ya 90 günlük bir muafiyet tanındı. ABD-Meksika-Kanada Ticaret Anlaşması (USMCA) kapsamında Meksika’dan ithal edilen birçok ürün vergi dışında kalacak.
Trump ile Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum arasında yapılan telefon görüşmesinin ardından, Meksika hükümeti bu gelişmeyi olumlu karşıladı. Sheinbaum, X hesabından yaptığı paylaşımda, “Vergi artışından kaçındık” ifadesini kullandı.
Hindistan ile pazarlıklar tıkanma noktasında
Trump yönetimi, Hindistan'a karşı da sert bir tavır takındı. Tarım sektörüne erişim konusundaki müzakerelerde ilerleme sağlanamaması nedeniyle Hindistan’a yüzde 25 oranında yeni ithalat tarifeleri uygulamaya karar verildi. Trump ayrıca, Hindistan’ın Rus petrolü satın alması durumunda daha sert yaptırımları devreye sokabileceğini belirtti.
Bu gelişmeler, Hindistan'da muhalefetin sert tepkisine yol açtı. Artan ticaret gerilimi nedeniyle rupide değer kaybı yaşanırken, gıda ve tarım sektöründe endişeler arttı.
Brezilya ile siyasi gerilim ticareti etkiledi
Brezilya’nın eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun yargılanması süreci, Trump'ın bu ülkeye yönelik vergileri artırmasına neden oldu. Brezilya'dan gelen mallara yüzde 50 oranında tarife uygulanırken, portakal suyu ve enerji gibi bazı sektörler kapsam dışı bırakıldı.
Trump, söz konusu kararları Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası çerçevesinde olağanüstü hal yetkileriyle hayata geçirdi. Ancak federal temyiz mahkemesi yargıçları, bu yetkilerin kapsamını sorguladı. ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi, Mayıs ayında yürütme yetkisinin sınırlarını aştığını açıklamıştı.
Çin'le anlaşma sinyali
Öte yandan Çin ile olan ticaret ilişkilerinde daha ılımlı bir hava hâkim. Mayıs ve Haziran aylarında karşılıklı tarifelerin azaltılması yönünde yapılan ön anlaşmaların ardından, taraflar 12 Ağustos’a kadar kapsamlı bir anlaşma için görüşmelere devam ediyor.
ABD'li bir yetkili, gazetecilere yaptığı açıklamada Çin ile ilerleme sağlandığını doğruladı. Çin’in nadir toprak minerallerine erişim konusundaki tavrı, bu görüşmelerin ana eksenini oluşturuyor.
