Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır’ın değerlendirmelerine göre, enflasyonu düşürmeye yönelik sıkılaştırma politikalarına rağmen kamu tüketim harcamaları artışını sürdürüyor. Temmuz 2023’ten bu yana uygulanan parasal sıkılaştırma programının ana hedefi iç talebi baskılamak olsa da, hem yurttaşların hem de kamunun tüketimde frene basmadığı görülüyor.
Tüketim giderleri yüzde 63 arttı
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre Mayıs 2023-Nisan 2024 döneminde merkezi yönetimin tüketim mal ve hizmet alım giderleri 404,3 milyar TL’ye ulaştı. Bu rakam, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 63,3 oranında artış anlamına geliyor. Tüketici fiyatları endeksine göre reel artış ise yüzde 9,8 olarak hesaplandı.
Bu artış, toplam bütçe harcamalarındaki yüzde 50'lik yükselişin de üzerinde gerçekleşti. Bu durum, açıklanan tasarruf tedbirlerinin kamu harcamalarında istenen etkiyi yaratamadığını ortaya koydu.
Savunma ve güvenlik harcamaları rekor kırdı
Son bir yılda en dikkat çeken kalem, savunma ve güvenlik harcamaları oldu. Bu alandaki giderler yüzde 146,1 artarak 141,6 milyar TL’ye çıktı. Harcamaların büyük kısmı silah, araç ve savaş teçhizatı ile bunların işletme ve bakımına ayrıldı.
Güvenlik odaklı harcamalar içerisinde mühimmat alımları 17,6 milyar, savunma yapı projeleri 10,1 milyar, Ar-Ge çalışmaları 3,4 milyar lira seviyesine ulaştı.
Gıda, kırtasiye ve giyim giderleri yükseldi
Devletin gıda harcamaları da kayda değer oranda arttı. Yiyecek, içecek ve yem alımları yüzde 57,8 yükselerek 59,5 milyar TL’ye ulaştı. Gıda giderlerinin büyük bölümünü hastane, askeri birlik ve sosyal hizmet kuruluşlarının iaşe kalemleri oluşturdu.
Kırtasiye, yayın ve büro malzemesi alımları için yapılan harcama yüzde 48,2 artışla 26 milyar TL’ye çıktı. Giyim-kuşam harcamaları ise yüzde 66,4 artışla 14,1 milyar TL oldu.
Enerji ve özel malzeme giderleri de artışta
Enerji harcamaları bir yılda yüzde 18,2 artarak 112,8 milyar TL oldu. Elektrik faturaları için 56,4 milyar TL, ısıtma ve pişirme amaçlı yakıtlar için 26,6 milyar TL, akaryakıt giderleri içinse 26 milyar TL ödeme yapıldı.
Tıbbi malzeme ve ilaç harcamaları 9,4 milyar TL’ye, laboratuvar ve kimyasal malzeme alımları ise 3,4 milyar TL’ye yükseldi. “Özel malzeme” kategorisindeki toplam harcama 16 milyar TL’yi geçti.
Tasarruf paketi hedefleri tutmadı
Geçen yıl mayıs ayında açıklanan Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi, yeni bina, araç ve personel alımlarına sınırlamalar getirmiş, mal ve hizmet alımlarında yüzde 10, yatırım ödeneklerinde yüzde 15 kesinti hedeflemişti. Ancak kamu tüketim harcamalarının mevcut seyri, bu hedeflerin uygulamada karşılık bulmadığını gösteriyor.