Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), döviz piyasasında artan baskıya karşı yeni yükümlülükler getirdi. İhracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 35’i Merkez Bankası’na satılacak, döviz mevduatlarına ise ek maliyet uygulamaları devreye alındı.
İhracat gelirlerinin yüzde 35’i TCMB’ye satılacak
Döviz talebini kısmak ve Türk lirasını cazip hale getirmek isteyen TCMB, ihracatçılar için yeni bir düzenlemeyi devreye soktu. Buna göre, 31 Temmuz 2025 tarihine kadar ihracat gelirlerinin en az yüzde 35’i Merkez Bankası’na satılmak zorunda olacak. Döviz dönüşüm desteği ise yüzde 3’e çıkarıldı.
Kavcıoğlu döneminden miras yöntem yeniden devrede
Bu yöntem ilk olarak 2022’de uygulanmış, o dönemde yüzde 40 oranında satış zorunluluğu getirilmişti. Zamanla bu oran düşürülmüş, ancak 19 Mart’ta yaşanan siyasi gelişmelerin ardından dövizdeki sert yükseliş nedeniyle eski yöntemlere geri dönüldü. Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması sonrası yaklaşık 57 milyar dolarlık rezerv kullanımı sonrası TCMB yeniden müdahalelere başladı.
Bankalara yönelik döviz kısıtlamaları arttı
Sadece ihracatçılar değil, bankalar da düzenlemeden etkilendi. Döviz mevduatlarında tüm vadelerde zorunlu karşılık oranları 200 baz puan artırıldı. Ayrıca TL mevduatlara verilen faiz oranı, Merkez Bankası’nın ortalama fonlama maliyetinin yüzde 86’sına yükseltildi.
Dövize yönelen bankalara ceza niteliğinde adım
Yurt içi yerleşiklerle yapılan, vadesi 1 yılı aşmayan döviz cinsi repo işlemleri için zorunlu karşılık oranı da 400 baz puan arttı. TL mevduat oranı yüzde 60’ın altında kalan bankalara ise bu oranı her ay en az 0.3 puan artırma zorunluluğu getirildi. Böylece dövize yönelen finans kuruluşlarına yönelik baskı artırılmış oldu.
Uzmanlar siyasi risklere dikkat çekiyor
Prof. Dr. Yalçın Karatepe, yeni kararları “Kavcıoğlu’nun yöntemine dönüş” olarak yorumladı. Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise, “Teknik önlemler sonuç vermez, dövize yöneliş siyasi belirsizlikten kaynaklanıyor” dedi. Prof. Dr. Ümit Özlale de, rezervlerin yeniden biriktirilmeye çalışıldığını ancak bunun ihracatçılara yeni maliyetler getirdiğini belirtti.