Türkiye genelinde ambalajlı içme suyu fiyatları son bir yılda ortalama yüzde 50 yükseldi. İstanbul’da 19 litrelik damacananın resmî satış tarifesi 110 lira olmasına rağmen, piyasada fiyatlar 135 ila 195 lira arasında değişiyor.
Damacana fiyatları hızla yükseliyor
Geçen yıla kıyasla su fiyatları iki ila üç kez zamlandı. Eve servisle alınan 19 litrelik damacana sular 135 liradan başlarken bazı markalarda 190 lirayı buluyor. Boş damacanası olmayan tüketiciler 250 ila 300 lira arasında ödeme yapıyor. 5 litrelik ambalajlı sular 25 ila 75 lira, 1,5 litrelikler 15 ila 35 lira arasında satılıyor.
Suyun gerçek maliyeti yüzde 3’ü geçmiyor
Yapılan araştırmalara göre satılan suyun maliyet payı toplam fiyatın yalnızca yüzde 1 ila 3’ünü oluşturuyor. Yani 150 liraya satılan bir damacananın içindeki suyun maliyeti 3 lirayı geçmiyor. Geriye kalan tutar ambalaj, nakliye, personel ve reklam giderlerine ayrılıyor. Ancak son bir yılda bu kalemlerde önemli bir artış görülmemesine rağmen fiyatlar yükselmeye devam ediyor.
Tarife üzerinde satış yapan markalar çoğunlukta
İstanbul Sucular ve Meşrubatçılar Odası verilerine göre 19 litrelik damacananın azami fiyatı 110 lira olmalı. Ancak piyasada bu tarifeye uyan marka neredeyse kalmadı. Oda Başkanı Ahmet Turan Akkaya, “Hiçbir gerekçe yokken yapılan zamları kabul etmiyoruz, markaları Ticaret Bakanlığına şikâyet ettik” açıklamasında bulundu.
Yabancı şirketlerin pazar payı yüksek
Türkiye Gazetesi’nin haberine göre içme suyu sektöründe faaliyet gösteren 22 şirket yabancı sermayeli. Pazarın büyük kısmını bu firmalar kontrol ediyor. Akkaya, yabancıların fiyat tarifesini fiilen belirlediğini belirterek, içme suyunun stratejik bir ürün olmasına rağmen denetimlerin yetersiz olduğunu ifade etti.
Rekabet Kurumu’ndan ceza ama etkisi sınırlı
Rekabet Kurumu, mayıs ayında iki büyük su markasına ortak fiyat belirledikleri gerekçesiyle 26 milyon TL idari para cezası verdi. Ancak uzmanlara göre bu miktar, şirketlerin yıllık ciroları dikkate alındığında caydırıcı olmaktan uzak.
Hijyen ve teslimat sorunları artıyor
Tüketici şikâyetleri yalnızca fiyat artışıyla sınırlı kalmadı. Son aylarda damacana bidonlarda kir, yosun ve kötü koku şikâyetleri öne çıktı. Bazı firmaların dönüşümlü sistemde hijyen standartlarına uymadığı belirtiliyor. Kuryeler açısından da fiziksel yük nedeniyle iş bırakma eğilimi arttı, bu da teslimat gecikmelerine yol açtı.
Restoranlarda fahiş su satışı denetimde
Restoranlarda küçük şişe su fiyatları 30 liradan başlayıp 90 liraya kadar çıkıyor. Aksaray’da iki adet 0,33 litrelik suyun 170 liraya satılması üzerine firmaya ceza kesildi. Ticaret Bakanlığı fahiş fiyat uygulamalarıyla ilgili ülke genelinde denetim başlattı.
Teslimat ücretleri fark yaratıyor
Eve servis hizmeti alan tüketiciler 150 liranın üzerinde ödeme yaparken, toptan veya ‘gel-al’ yöntemiyle alınan damacanalar 35 liraya kadar düşebiliyor. Aradaki fark, “hizmet bedeli” adı altında tüketiciye yansıtılıyor.
