Batılı petrol devlerinin Irak’tan çekildiği bir dönemde, Çin’in özel sektöre ait enerji şirketleri ülkedeki varlıklarını hızla artırıyor. Reuters’ın haberine göre, daha kazançlı üretim anlaşmaları ve artan siyasi istikrar sayesinde Çinli şirketler, Irak petrol sahalarına milyarlarca dolarlık yatırım yapıyor.
İlk kez raporlanan bilgilere göre, Geo-Jade Petroleum, United Energy Group, Zhongman Petroleum ve Anton Oil gibi daha küçük Çinli firmalar, 2030 yılına kadar Irak’ta günlük 500.000 varil üretim kapasitesine ulaşmayı hedefliyor.
Batılı devlerin boşluğunu Çin dolduruyor
Irak’ın petrol piyasasındaki ağırlığı geleneksel olarak Çin’in büyük devlet şirketleri CNPC ve Sinopec gibi oyuncular tarafından domine ediliyordu. Ancak Batılı firmaların, özellikle ExxonMobil ve Shell’in projelerden çekilmesiyle oluşan boşluğu şimdi daha çevik ve risk almaya açık Çinli bağımsızlar dolduruyor.
Irak Petrol Bakanlığı'nın geçmişte Çin kontrolüne dair endişeleri olsa da, bu yeni oyuncular Bağdat'ın yatırımları hızlandırma hedefiyle örtüşüyor.
Kârlı sözleşmeler, hızlı geliştirme süreci
Irak, sabit ücretli anlaşmalardan kâr paylaşımına geçerek yatırım ortamını daha cazip hale getirdi. Bu model, düşük maliyetli üretim yapabilen Çinli şirketlerin ilgisini çekti. Geo-Jade CEO’su Dai Xiaoping’e göre, bağımsız firmalar büyük şirketlere kıyasla yüzde 50 daha düşük maliyetle üretim kuyusu açabiliyor ve projeleri iki ila üç yılda tamamlayabiliyor.
Zhongman Petroleum’un 481 milyon dolarlık yatırım açıklaması ve Geo-Jade’in Güney Basra’daki Tuba sahasına yönelik 848 milyon dolarlık yatırımı, bu yeni dönemin sembolleri olarak görülüyor.
Irak üretimini artırmak istiyor, Çin fırsat görüyor
Irak, 2029’a kadar günlük üretimini 6 milyon varilin üzerine çıkarmayı hedefliyor. Halihazırda ülkenin toplam petrol üretiminin yarısından fazlası Çin’in CNPC şirketine ait büyük sahalardan sağlanıyor.
Küçük Çinli firmaların sunduğu düşük maliyetli çözümler, Irak için zaman ve bütçe açısından cazip görünse de, uzmanlar teknolojik ilerleme ve şeffaflık açısından risklere dikkat çekiyor.
Eleştiriler ve Batılıların dönüşü
Basra Oil’in eski yöneticilerinden Muvafak Abbas, Çinli firmaların teknik standartlar ve yerel istihdam konularında şeffaf davranmadığını belirterek, Iraklı işçilerin düşük ücretli işlerde çalıştırılmasından yakındı.
Öte yandan, bazı Batılı şirketler Irak’a geri dönme işaretleri veriyor. TotalEnergies, 2023’te 27 milyar dolarlık projeye girişti; BP ise Kerkük sahaları için 25 milyar dolarlık yatırım planı yapıyor.