ABD ile Avrupa Birliği, aylar süren müzakerelerin ardından çerçeve bir ticaret anlaşmasına vardı. Anlaşma ile AB mallarına uygulanacak ithalat vergisi %15 olarak belirlenirken, bu oran daha önce tehdit edilen %30’un yarısına denk geliyor. Anlaşmayla, küresel ticaretin yaklaşık üçte birini oluşturan iki ekonomik dev arasında çıkması beklenen büyük bir ticaret savaşı da önlenmiş oldu.
ABD Başkanı Donald Trump ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Batı İskoçya’daki Trump’a ait lüks golf sahasında gerçekleşen bir saatlik görüşme sonrası anlaşmayı duyurdu.
600 milyar dolarlık AB yatırımı hedefleniyor
Trump, yaptığı açıklamada AB’nin ABD’ye yaklaşık 600 milyar dolarlık yatırım planladığını ve bu kapsamda enerji ile savunma teçhizatı alımlarının da ciddi şekilde artacağını belirtti. Trump, “Bu şimdiye kadar yapılmış en büyük anlaşma” ifadelerini kullandı.
Geçtiğimiz hafta Japonya ile yapılan 550 milyar dolarlık anlaşmayı geride bırakan bu yeni anlaşmanın, ABD ihracatçılarının maruz kaldığı adaletsiz uygulamaları dengelemeyi hedeflediği belirtildi.
Vergi oranı yüksek bulundu ama anlaşma memnuniyetle karşılandı
Von der Leyen, %15’lik gümrük vergisinin "genel olarak" uygulandığını ve mevcut şartlar altında bu sonucun "elde edilebilecek en iyi şey" olduğunu söyledi. Almanya Başbakanı Friedrich Merz ise, anlaşmanın Almanya’nın ihracata dayalı ekonomisini ve özellikle otomotiv sektörünü koruduğunu vurguladı.
Otomobil üreticileri VW, Mercedes ve BMW, daha önce ABD'nin %27,5'lik ithalat vergisinden en çok etkilenen markalardı. Anlaşma bu sektör için de önemli bir rahatlama sağladı.
Tarife istisnaları ve soru işaretleri
Anlaşmada, çelik ve alüminyum gibi bazı mallar için mevcut %50 gümrük vergisi korunurken; ticari uçaklar, bazı kimyasallar, jenerik ilaçlar, yarı iletken ekipmanlar ve bazı tarım ürünleri için karşılıklı vergi muafiyeti sağlandı.
Bununla birlikte, içkiler gibi hassas ürünler konusunda hâlâ görüşmeler sürüyor. Ayrıca, Avrupa ülkeleri yatırım sözlerini yerine getirmezse, ABD tarafının vergi oranlarını artırma yetkisi bulunuyor.
Japonya modeli benzeri, detaylar hâlâ belirsiz
Anlaşma, ABD’nin Japonya ile daha önce yaptığı ticaret anlaşmasına birçok açıdan benziyor. Ancak uzmanlara göre bu tür çerçeve anlaşmalar, zamanla farklı yorumlara açık olabileceğinden uzun vadede risk taşıyor.
AB tarafı, otomobil ve bazı tarım ürünlerinde gümrük dışı engellerin azaltılmasını kabul etse de, bu maddelerin nasıl uygulanacağı konusundaki teknik detaylar hâlâ netleşmiş değil.
Ticaret açığı ve stratejik hamleler
Trump, ABD’nin AB ile 235 milyar dolarlık mal ticaret açığından uzun süredir şikâyetçiydi. AB ise ABD'nin hizmetlerdeki fazlasına dikkat çekerek ticaretin daha dengeli olduğunu savunuyor. Yeni anlaşma, Trump’ın "küresel ticaret kurallarını yeniden yazma" stratejisinin bir parçası olarak görülüyor.
Piyasalarda sınırlı ama olumlu tepki
Anlaşmanın ardından döviz piyasalarında euro, dolar karşısında yaklaşık %0,2 değer kazandı. Uzmanlar, bu tür anlaşmaların özellikle yatırımcı güvenini artırma ve piyasaya istikrar sağlama açısından olumlu etkileri olduğunu belirtiyor.