Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde Yüksek Askeri Mahkeme, ülkenin eski Devlet Başkanı Joseph Kabila'yı "ihanet" ve "savaş suçları"ndan gıyabında idam cezasına çarptırdı. Başkent Kinşasa'da açıklanan kararla birlikte mahkeme, Kabila'nın derhal tutuklanmasını da emretti.
Kararın ardından ülkede siyasi tansiyon yükselirken, kararın uygulanabilirliği konusunda soru işaretleri var. Zira Kabila temmuz ayından bu yana gıyabında yargılanıyordu ve şu anda nerede olduğu bilinmiyor.
M23 ile iş birliği suçlaması
Mahkemeye göre, Kabila’nın Ruanda destekli M23 isyancılarıyla birlikte hareket ettiği tespit edildi. Hükümet, isyancı grubun ocak ayında ülkenin doğusunda önemli maden bölgelerini ele geçirdiği saldırılarda Kabila’nın aktif rol oynadığını savunuyor.
Kabila ise suçlamaları reddediyor. Şubat ayında Güney Afrika’da yayınlanan bir yazısında, M23’ün saldırılarına destek verdiğini itiraf etmişti. Bu yazı, mahkeme kararında önemli bir delil olarak değerlendirildi.
Tarihi tazminat cezası: 33 milyar dolar
Yüksek Askeri Mahkeme, idam kararının yanı sıra Kabila’ya tarihi boyutta bir tazminat cezası da verdi. Karara göre Kabila, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ne 29 milyar dolar, Kuzey Kivu ve Güney Kivu eyaletlerine ise toplam 4 milyar dolar ödeme yapmak zorunda.
Söz konusu eyaletler, M23 militanlarının hâkimiyet kurduğu ve çatışmalardan en çok etkilenen bölgeler olarak biliniyor.
Kabila cephesinden tepki: Karar siyasidir
Kararın ardından Kabila’nın kurduğu Yeniden Yapılanma ve Demokratik Halk Partisi (PPRD), mahkeme kararını "siyasi" olarak nitelendirdi.
Partinin daimi sekreteri Emmanuel Ramazani Shadary, Associated Press'e yaptığı açıklamada, “İktidardaki diktatörlüğün açık niyeti, önemli bir siyasi figürü etkisiz hale getirmektir,” ifadelerini kullandı.
Kongo halkından destek bulan karar
Buna karşılık, Kuzey Kivu ve Güney Kivu eyaletlerinin temsilcileri kararı memnuniyetle karşıladı. Avukat Richard Bondo, “Bu karar, Kongo halkı adına adaletin sağlandığını gösteriyor,” dedi.
Kararın özellikle çatışmalardan etkilenen halk için bir moral kaynağı olabileceği düşünülüyor.
Kabila'nın siyasi geçmişi ve kayboluşu
Joseph Kabila, 2001 yılında babası Laurent Kabila'nın suikastının ardından henüz 29 yaşındayken göreve gelmişti. 18 yıl boyunca ülkeyi yöneten Kabila, 2019'da görevini mevcut Devlet Başkanı Felix Tshisekedi’ye devretti.
Ancak 2017’de görev süresi dolmasına rağmen seçimleri iki yıl erteleyerek iktidarda kalması, otoriter eğilimlerle eleştirilmişti.
Kongo Senatosu, Mayıs 2025’te aldığı kararla Kabila’nın dokunulmazlığını kaldırmıştı. Nisan ayında ise M23’ün kontrolündeki Goma’ya dönen Kabila’nın şu an nerede olduğu bilinmiyor.
Çatışmalar şiddetlendi, halk bedel ödedi
M23 militanlarının ocak ayında Goma’yı, şubat ayında ise Bukavu’yu ele geçirmesiyle birlikte ülkede çatışmalar yeniden tırmandı. Son verilere göre yaklaşık 3 bin kişi hayatını kaybederken, yıllar içinde en az 7 milyon kişi yerinden edildi.
Kabila hakkındaki karar, hem ülke içi adalet süreci açısından hem de uluslararası toplumun dikkatini çekecek düzeyde tarihi bir adım olarak yorumlanıyor.
