İspanya ve Portekiz’de geçen hafta yaşanan geniş çaplı elektrik kesintileri, Avrupa’nın yaşlanan şebeke altyapısı ve yetersiz enerji depolama kapasitesi sorununu yeniden gündeme taşıdı. Uzmanlara göre, kıtanın yeşil enerji hedeflerini karşılaması ve olası kesintileri önlemesi için trilyon dolarlık yatırım gerekiyor.
Eurelectric Genel Sekreteri Kristina Ruby, yaşanan kesintiyi "bir uyarı çağrısı" olarak nitelendirdi. Avrupa’daki elektrik iletim hatlarının yarısının 40 yaşın üzerinde olduğunu belirten Ruby, şebekenin dijital olarak güçlendirilmesi ve modernize edilmesinin artık ertelenemeyeceğini söyledi.
Yatırımlar yetersiz, talep hızla artıyor
Yenilenebilir enerji yatırımları 2010'dan bu yana iki katına çıkarken, şebeke yatırımları yılda ortalama 300 milyar dolar seviyesinde kaldı. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre bu miktarın 2030’a kadar yıllık 600 milyar dolara çıkarılması gerekiyor. Avrupa Komisyonu ise 2050’ye kadar toplam yatırım ihtiyacını 2 ila 2,3 trilyon dolar arasında hesaplıyor.
Bruegel verilerine göre, geçen yıl Avrupa’da şebekelere 90,5 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Ancak bu miktarın sürdürülebilirlik ve güvenlik için yıllık 100 milyar doları aşması gerektiği belirtiliyor.
İspanya ve Portekiz kritik eşiği geçti
İspanya ve Portekiz’deki elektrik sistemleri Avrupa genelindeki diğer şebekelerle sınırlı bağlantıya sahip. İspanyol enerji araştırmacısı José Luis Domínguez-García, ülkenin Fransa ve Fas ile olan hatlarını güçlendirmesi gerektiğini vurgularken, mevcut bağlantı oranının yalnızca %5 olduğunu belirtti.
İspanya’nın Red Electrica şirketi, Fransa ile olan bağlantı kapasitesini iki katına çıkarmayı planlıyor. Yeni hatlardan biri Biskay Körfezi üzerinden geçecek.
Güneş ve rüzgar arttıkça yedek üretim zorunlu hale geliyor
Yenilenebilir enerji üretiminin artması, şebekeye anlık yüklenmeleri kontrol edebilecek yedek sistemlere olan ihtiyacı artırıyor. Güneş ve rüzgar santralleri doğru akım üretirken, şebekeler alternatif akım kullanıyor. Frekans düşüşleri şebeke arızalarına ve elektrik kesintilerine neden olabiliyor.
Portekiz Başbakanı Luis Montenegro, ülkesinde sadece iki yedek enerji santrali bulunduğunu ve yeni yedek kaynaklara ihtiyaç olduğunu söyledi. İspanya ise 2035’e kadar tüm nükleer reaktörlerini kapatma planını sürdürüyor.
Enerji depolama hala yetersiz
Yatırım eksikliği sadece iletim hatlarıyla sınırlı değil. Avrupa’da mevcut 10,8 GW’lık pil depolama kapasitesinin 2030’a kadar 50 GW’a çıkarılması planlansa da ihtiyaç duyulan seviye 200 GW olarak hesaplanıyor. İngiltere, 2019’daki büyük kesintiden sonra pil depolamaya ağırlık verdi ve bugün 5 GW’a yakın kapasiteye ulaştı.
İrlanda’da ise Siemens Energy, dünyanın en büyük volan sistemini devreye aldı. Bu sistem, hem enerji depolayarak hem de şebeke kararlılığını sağlayarak örnek teşkil ediyor.