İran ve İsrail arasında yükselen tansiyon, Avrupa enerji piyasasında etkisini sert şekilde gösterdi. Tüccarlar, Orta Doğu’dan yapılan yakıt sevkiyatlarında olası aksamalardan endişe ederken dizel ve jet yakıtı fiyatları son 15 ayın en yüksek seviyesine ulaştı.
Argus verilerine göre, dizelin ham petrol üzerindeki primi yüzde 60 artarken, jet yakıtında bu oran yüzde 45’e çıktı. Özellikle yaz seyahat sezonu öncesi Körfez’den yapılacak sevkiyatlarda yaşanabilecek kesintiler, piyasada ciddi arz endişelerini tetikledi.
Avrupa'nın yakıt arzı Körfez'e bağımlı
Hürmüz Boğazı’ndaki olası kriz ihtimali, Avrupa’nın yakıt tedarik zincirini tehdit ediyor. Avrupa Birliği, İngiltere ve Norveç’in geçen yıl ithal ettiği dizelin beşte birinden fazlası Suudi Arabistan, Kuveyt ve BAE gibi Körfez ülkelerinden geldi.
Veri şirketi Kpler’e göre, Avrupa’nın jet yakıtı ithalatının da yarısından fazlası –yaklaşık 13 milyon ton– bu bölgeden sağlandı. ABD, Hindistan ve Türkiye de önemli tedarikçiler arasında yer alıyor.
İngiltere en kırılgan ülke konumunda
İngiltere özelinde risk daha da büyük. Ülke, 2023’te dizel ihtiyacının yaklaşık üçte birini, jet yakıtının ise üçte ikisini ithalatla karşıladı. Bu durum, Hürmüz Boğazı’nda yaşanabilecek bir aksaklığın İngiltere'yi ciddi şekilde etkileyebileceği anlamına geliyor.
Argus analisti George Maher-Bonnett, “Bu, haftalık bazda en dramatik sıçramalardan biri,” diyerek artışın keskinliğine dikkat çekti. Dizel, Brent ham petrolüne kıyasla varil başına 29 dolar, jet yakıtı ise 27 dolar primle işlem görüyor.
Benzin piyasasında ters rüzgarlar
Buna karşın Avrupa'da benzin fiyatları zayıf talep nedeniyle düşüşte. ABD, Kanada ve Nijerya’daki talep düşüşüyle marjlar daraldı. Özellikle Nijerya’da hizmete giren Dangote rafinerisi, Avrupa’dan yapılan benzin ihracatını yarı yarıya azalttı. Maher-Bonnett’e göre bu da Avrupa’daki arz fazlasını artırdı.
Tüketiciye etkisi birkaç hafta sürebilir
Yüksek marjlara rağmen uzmanlar, birçok şirketin hedge mekanizmaları nedeniyle fiyat artışlarının tüketiciye yansımasının birkaç hafta süreceğini öngörüyor. Ancak sürecin uzaması, hava yolu taşımacılığı ve karayolu lojistiğinde ciddi maliyet baskıları yaratabilir.
