Sosyal güvenlikte aktif çalışan başına emekli sayısını gösteren aktif/pasif oranı birçok ilde kritik seviyelere indi. SGK verilerinde, zorunlu sigortalılar dikkate alındığında 21 ilde emekli, dul ve yetim aylığı alanların sayısının aktif çalışan sayısını geçtiği görüldü. Türkiye genelinde aktif/pasif oranı 2024 yılında 1,61, ağustos ayında ise 1,60 seviyesinde gerçekleşti.
İl bazında dengede bozulma hızlanıyor
Zorunlu sigortalılar esas alındığında Amasya, Aydın, Çanakkale, Edirne, Giresun, Rize, Trabzon ve Zonguldak’ın da aralarında bulunduğu 21 ilde emekli sayısı çalışanları geride bıraktı. Sinop’ta 65.514 emekliye karşılık 48.042 aktif çalışan bulunurken, Zonguldak’ta 100 emekliye 74, Bartın’da 80 ve Rize’de 84 aktif çalışan denk geliyor. Sekiz ilde ise çalışan sayısı emeklilerden en fazla yüzde 10 fazla.
Çalışan sayısındaki farklılıklar güçlü etki yaratıyor
Denizli, İzmir, Kastamonu, Samsun, Sivas, Uşak, Kırıkkale ve Gümüşhane bu grupta yer alıyor. Samsun’da 318.433 emekliye karşılık 325.069 çalışan bulunurken Uşak’ta 99.257 emekliye karşı 101.275 çalışan yer alıyor. İzmir’de aktif/pasif oranı 1,10’a ulaşarak 1 milyon 215 bin emekliye karşı 1 milyon 342 bin çalışan seviyesinde oluştu. İstanbul’da oran 1,64, Ankara’da ise 1,46 seviyesinde gerçekleşti.
Türkiye verileri Avrupa ile kıyaslandığında tablo netleşiyor
Avrupa’da aktif/pasif oranı birçok ülkede Türkiye’ye benzer şekilde düşük seyrediyor. Hırvatistan’da oran 1,30 ile en düşük düzeyde bulunurken Fransa, Letonya ve Estonya 1,32–1,38 aralığında yer alıyor. İzlanda ve Malta’da oran 2,45 ile en yüksek seviyede. Türkiye’de ise çırak, stajyer ve kursiyerler hariç tutulduğunda 2024 yılı itibarıyla 23 milyon 202 bin zorunlu sigortalıya karşılık 16 milyon 677 bin emekli bulunuyor.
Hesaplamalar, il bazındaki farklılaşmanın sosyal güvenlik dengesinde belirgin baskı yarattığını ortaya koyuyor.
