Rusya’nın Ukrayna’ya karşı sürdürdüğü savaş dördüncü yılına yaklaşırken, Kremlin’in enerji gelirleri üzerindeki mali direnci Batı’nın uyguladığı yaptırımların etkisini sınırlıyor. Batılı ülkeler, Rusya’nın ham petrol ve doğalgaz ihracatından elde ettiği gelir akışını kesmeye yönelik daha kapsamlı ve hedefli bir yaptırım mekanizması üzerinde çalışıyor.
Petrol gelirleri savaşın dörtte birini finanse ediyor
2024 yılında Rusya'nın yalnızca petrol ihracatından elde ettiği gelir yüzde 25 artarak 108 milyar doları aştı. Bu gelir, savaş harcamalarının yaklaşık dörtte birini karşılıyor. Çin, Hindistan ve Türkiye, 2023'ten bu yana toplam 380 milyar dolarlık Rus petrolü ithalatı ile bu finansman yapısının ana omurgasını oluşturdu.
Gölge filo yaptırımları aşıyor
G7 ülkelerinin uyguladığı varil başına 60 dolarlık tavan fiyat uygulaması, Rusya'nın eski tankerlerden oluşan "gölge filo", paravan şirketler ve uyumsuz sigorta ağlarıyla büyük ölçüde aşıldı. Bugün Rus ham petrolünün yüzde 75’i Batı'nın izleme sistemlerinin dışına taşınmış durumda.
AB’nin LNG bağımlılığı Putin için avantaj
AB ülkeleri Şubat 2022’den bu yana 122 milyar dolar değerinde Rus sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithal etti. Bu durum, Kremlin’in enerji gelir akışını sürdürmesine olanak sağlıyor ve mevcut yaptırımların etkinliğini zayıflatıyor.
Yeni odak: Rafineriler ve ikincil yaptırımlar
Batılı stratejilerdeki yeni odak, Rus petrolünü işleyen rafinerilere yönelmiş durumda. Hindistan, Türkiye ve Çin’deki sekiz büyük tesis, Rus ham petrolünün büyük bölümünü işliyor. Bu tesislerin Batı’nın nakliye, finans ve sigorta sistemlerine erişimlerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmaları öngörülüyor.
İkincil yaptırımlar masada
ABD ve AB, İran'a uygulanan modelin benzerini Rusya için de devreye almayı planlıyor. Bu çerçevede, Rus petrol ticaretine dolaylı destek veren finans kuruluşları, nakliye firmaları ve aracı kurumlar da yaptırımlar kapsamına alınabilecek.
AB 2025’te yeni kuralları devreye alıyor
Avrupa Birliği, 2025’te devreye girecek uygulama ile üretim kaynağından bağımsız olarak Rus hammaddesi kullanan rafinerilerden ürün ithalatını yasaklayacak. Bu durum, Rusya’ya olan rafineri bağımlılığını artıran şirketleri doğrudan etkileyecek.
Petrol fiyatı baskılanabilir, gelir azalabilir
Yaptırımların genişlemesiyle birlikte, Rusya’nın ihracat gelirinde ciddi düşüş bekleniyor. Karaborsa ve alternatif pazarlarda satılmak zorunda kalınacak varillerin, fiyatlarının varil başına 20–30 dolara kadar gerilemesi, Rusya’nın petrol gelirini yüzde 75’e kadar azaltabilir.
Savaş sonrası yeniden yapılanma için stratejik hamle
Ukrayna’nın savaş sonrası yeniden yapılanma maliyetinin 500 milyar doları aşması bekleniyor. Bu maliyetin karşılanabilmesi, aynı zamanda Kremlin’in savaş makinesine akan tüm finansal kaynakların kesilmesini gerektiriyor. Batılı liderler, bu hedef doğrultusunda enerji yaptırımlarını daha kararlı bir şekilde uygulamaya hazırlanıyor.