Reuters'a konuşan konuya yakın altı kaynağa göre, ABD, Suudi Arabistan’a değeri 100 milyar doları aşan kapsamlı bir silah paketi teklif etmeye hazırlanıyor. Bu teklifin, ABD eski Başkanı Donald Trump’ın Mayıs ayında Riyad’a yapacağı ziyaret sırasında duyurulması planlanıyor.
Bu girişim, eski Başkan Joe Biden döneminde gündeme gelen ancak hayata geçirilemeyen savunma anlaşmasının ardından gündeme geldi. Biden yönetimi, Suudi Arabistan ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi çerçevesinde savunma iş birliğini güçlendirmeyi hedeflemişti. Ancak taraflar arasında nihai bir mutabakat sağlanamamıştı.
Savunma iş birliği yeniden ivme kazanıyor
Trump yönetimi yetkilileri, Suudi Arabistan ile savunma ilişkilerinin güçlendiğini belirtiyor. ABD Savunma Bakanlığı’ndan bir yetkili, “Suudi Arabistan Krallığı ile güvenlik iş birliğimiz, Başkan Trump’ın liderliğinde daha da sağlamlaşmıştır” değerlendirmesinde bulundu.
Trump, daha önceki görev süresi boyunca Suudi Arabistan’a yapılan silah satışlarını ABD’de istihdam yaratma açısından faydalı bulduğunu dile getirmişti.
Lockheed, Boeing ve diğer büyük firmalar pakette yer alıyor
Reuters’ın ulaştığı bilgilere göre, söz konusu silah paketinde Lockheed Martin, Boeing, Northrop Grumman, General Atomics ve RTX (eski adıyla Raytheon Technologies) gibi büyük Amerikan savunma şirketlerinin yer alması bekleniyor.
İki kaynak, Lockheed Martin’in Suudi Arabistan’a C-130 tipi nakliye uçaklarının yanı sıra füze ve radar sistemleri tedarik edebileceğini aktardı. General Atomics’in ise MQ-9PC Guardian insansız hava araçları için 20 milyar dolarlık bir anlaşma üzerinde son bir yıldır çalışmalar yürüttüğü belirtildi.
F-35 savaş uçakları gündemde ama ihtiyatlılık hâkim
Üç farklı kaynak, Suudi Arabistan’ın Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçaklarına ilgisinin sürdüğünü ifade etti. Ancak İsrail’in bölgede "niteliksel askeri üstünlüğünü" koruma politikası nedeniyle, bu uçaklara dair bir anlaşmanın yakın vadede imzalanma ihtimalinin düşük olduğu öngörülüyor. İsrail, 2016’dan bu yana F-35 filosuna sahip ve bu üstünlük, ABD’nin dış politika öncelikleri arasında yer alıyor.
Kongre onayı ve önceki satış geçmişi
ABD yasalarına göre, büyük ölçekli uluslararası silah satışları Kongre denetimine tabi tutuluyor. Trump’ın 2017’de önerdiği 110 milyar dolarlık silah anlaşmasının yalnızca 14,5 milyar dolarlık kısmı 2018 itibarıyla resmiyet kazanabilmişti. Süreç, gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesinin ardından ABD Kongresi’nde yoğun şekilde tartışılmıştı.
Biden yönetimi, Kaşıkçı cinayeti sonrası Suudi Arabistan’a saldırı amaçlı silah satışını durdurmuş, Yemen’deki savaşı sona erdirmesi için krallığa baskı yapmıştı. Ancak 2022 itibarıyla, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve enerji güvenliğindeki gelişmeler, Washington’un Suudi Arabistan’a yaklaşımında değişime neden oldu.
Yeni jeopolitik bağlamda ortaklık genişliyor
ABD, Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’e düzenlediği saldırı sonrasında Gazze’ye dair savaş sonrası dönemi planlamak üzere Suudi Arabistan ile iş birliğini artırdı. 2024 yılı itibarıyla saldırı amaçlı silah satışına yönelik yasağın kaldırılması bu sürecin bir parçası olarak değerlendiriliyor.
Reuters’a konuşan kaynaklar, birçok savunma şirketi yöneticisinin bölgede görüşmeler yapmak üzere seyahat hazırlığında olduğunu belirtti. Ancak henüz teklif edilen pakette yer alan tüm anlaşmaların detayları ve sayısı netlik kazanmış değil.