ABD istihbarat yetkilileri, Joe Biden’ın başkanlığı döneminde, İsrail’in Gazze’de yürüttüğü askeri operasyonlara ilişkin artan endişeler nedeniyle bazı istihbarat bilgilerini kısa süreliğine paylaşmadı. Kararın, istihbaratın nasıl kullanıldığına dair güvencelere odaklandığı ve sürecin kurumlar arası değerlendirmelerle izlendiği belirtildi.
Kaynaklara göre 2024 yılının ikinci yarısında ABD, Gazze üzerinde uçan bir ABD insansız hava aracından sağlanan canlı video akışını geçici olarak kesti. İsrail’in rehineleri ve Hamas mensuplarını tespit etmek için kullandığı bu sistemin askıya alınması en az birkaç gün sürdü.
Yüksek değerli hedeflere yönelik kısıtlamalar
İki kaynağın aktardığına göre ABD, İsrail’in Gazze’deki yüksek değerli askeri hedeflere yönelik operasyonlarında belirli istihbaratların kullanımına sınırlamalar getirdi. Bu kısıtlamaların zamanlamasına ilişkin resmi bir açıklama yapılmadı.
Kaynaklar, ABD istihbarat camiasında İsrail’in Gazze’deki operasyonlarında sivil kayıpların sayısına ilişkin endişelerin arttığını ifade etti. Ayrıca İsrail iç güvenlik teşkilatı SHIN BET’in Filistinli tutuklulara yönelik muamelesine dair soru işaretlerinin de bu süreçte gündeme geldiği belirtildi.
Hukuki güvenceler öne çıktı
Üç kaynağa göre ABD’li yetkililer, İsrail’in Amerikan istihbaratını savaş hukuku çerçevesinde kullanacağına dair yeterli güvence vermemesinden endişe duydu. ABD yasaları, yabancı ülkelerle istihbarat paylaşımı öncesinde bu tür güvencelerin alınmasını zorunlu kılıyor.
İki kaynağın aktardığına göre söz konusu kararlar, Biden yönetiminin İsrail’e istihbarat ve silah desteğini sürdürdüğü bir dönemde, sınırlı ve taktiksel nitelik taşıdı. Amaç, paylaşılan bilgilerin uluslararası hukukla uyumlu biçimde kullanılmasını sağlamaktı.
Paylaşım daha sonra yeniden başladı
Kaynaklara göre İsrail’in ABD kurallarına uyacağına dair güvence vermesinin ardından istihbarat paylaşımı yeniden başlatıldı. İsrail askeri basın ofisi, Gazze’deki savaş boyunca ABD ile güvenlik işbirliğinin sürdüğünü açıkladı ancak istihbaratın geçici olarak gizlenmesine doğrudan değinmedi.
ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve Ulusal İstihbarat Direktörlüğü Ofisi konuya ilişkin yorum yapmadı. Reuters, kararların kesin tarihlerini veya Başkan Biden’ın süreçten ne ölçüde haberdar olduğunu doğrulayamadı.
7 Ekim sonrası genişleyen işbirliği
İki kaynağa göre 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e saldırısının ardından Biden, İsrail ile istihbarat paylaşımının genişletilmesi yönünde bir talimat verdi. Bu kapsamda ABD, Gazze üzerinde MQ-9 Reaper insansız hava araçları uçurarak İsrail’e canlı görüntü sağladı.
Ancak 2024’ün sonlarına doğru ABD’li yetkililer, Filistinli tutuklulara yönelik muameleye ilişkin yeni bilgiler elde etti. İnsan hakları örgütleri, savaş sırasında İsrail gözaltı merkezlerinde ciddi ihlaller yaşandığını bildirirken, İsrail ordusu bu ihlallerin sistematik olmadığını savundu.
