Türkiye’de öğrencilerin yaşadığı gıda yoksunluğuna ilişkin yeni değerlendirme, Toplum Çalışmaları Enstitüsü tarafından OECD ve PISA verileri kullanılarak yayımlandı. Araştırma, öğün atlama oranlarının artış eğiliminin eğitim ve sosyal politika alanlarında yakından izlenecek bir gelişme olduğunu gösteriyor.
Öğün atlama oranı OECD ortalamasının üzerinde
Enstitünün çalışmasına göre Türkiye, 60 ülke arasında en çok öğün atlayan öğrenci oranında 5. sırada yer aldı. Son 30 gün içinde maddi yetersizlik nedeniyle haftada en az bir kez öğün atladığını bildiren öğrencilerin oranı %11’e ulaştı. OECD ortalamasının %3 seviyesinde olması, ülkeler arasındaki farkın belirginleştiğini ortaya koyuyor.
Düşük gelirli ülkelerle benzer risk profili
Veriler, öğün atlama oranlarının Kamboçya (%22), Filipinler (%15), Tayland (%13) ve Fas (%12) gibi düşük gelirli ülkelerde yüksek seyrettiğini doğrularken, Türkiye’nin OECD ülkeleri içinde ayrıştığına işaret ediyor. Bu tablo, gelir düzeyine bağlı beslenme kırılganlığının Türkiye’de daha geniş bir öğrenci kitlesini etkilediğini gösteriyor.
Gıda enflasyonu etkisi verilerle ortaya kondu
Toplum Çalışmaları Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyesi ve Analisti Yağmur Uzunırmak, PISA sonuçlarını son yıllardaki gıda enflasyonu ile birlikte değerlendirdi. Uzunırmak, TÜİK’in gıda ve alkolsüz içecekler grubuna ilişkin yıllık değişim oranlarının 2022’de %77.86, 2023’te %72.01, 2024’te %43.5 ve 2025 yılı itibarıyla %34.8 olduğunu aktardı. FAO’nun küresel gıda enflasyonu verileri aynı yıllar için sırasıyla %12.6, %5.45 ve %3.38 seviyelerinde gerçekleşti.
Küresel sıralamada yüksek enflasyon grubu
FAO karşılaştırmalarına göre Türkiye, 2022 yılında 202 ülke arasında en yüksek gıda enflasyonuna sahip 5. ülke oldu. Türkiye’nin üzerinde yalnızca Venezuela, Zimbabwe, Lübnan ve Arjantin yer aldı. 2024 yılında da tablo benzer biçimde devam etti; bu kez Sudan, Arjantin, Zimbabwe ve Filistin’in ardından Türkiye yine 5. sırada konumlandı.
PISA verileri ve enflasyon birlikte değerlendiriliyor
Uzunırmak, 2022 PISA verilerinde öğrencilerin %11’inin parasızlık nedeniyle haftada en az bir kez öğün atlattığını bildirdiğini hatırlattı. 2022 sonrası döneme ilişkin gıda enflasyonu seyrinin, öğrencilerin gıda yoksulluğu riskinin daha da yükselmiş olabileceğine işaret eden bir değerlendirmeyi mümkün kıldığını belirtti. Analiz, gıda yoksunluğunun eğitim ve fırsat eşitliği açısından kritik bir kırılganlık alanına dönüştüğünü ortaya koyuyor.
