ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cuma günü Alaska’da yüz yüze bir araya geldi. Soğuk Savaş döneminden kalma bir hava üssünde gerçekleşen bu görüşme, Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünden sonra iki liderin ilk doğrudan teması olma özelliğini taşıyor. Zirvenin merkezinde ise Ukrayna’da üç buçuk yılı aşkın süredir devam eden savaş ve olası bir ateşkes anlaşması vardı.
Putin’in son anda gündeme getirdiği yeni bir nükleer silah kontrol anlaşması önerisi, görüşmenin seyrini değiştirebilecek önemli bir hamle olarak değerlendiriliyor. Liderler arasındaki bu olası uzlaşı, hem uluslararası kamuoyunun baskısını azaltabilir hem de her iki liderin siyasi itibarını güçlendirebilir.
Trump’tan ateşkes çağrısı ve Nobel hedefi
Trump, zirveden önce yaptığı açıklamalarda, savaşın beklediğinden daha karmaşık olduğunu kabul etti. Ancak Ukrayna konusunda hâlâ çözüme ulaşılabileceğini savunarak, Putin ile olumlu bir görüşme gerçekleştirmesi durumunda Ukrayna lideri Zelenskiy ile üçlü bir zirve düzenlemeye hazır olduğunu belirtti.
Kendini küresel barışın simgesi haline getirmek isteyen Trump, Nobel Barış Ödülü’ne layık bir figür olarak öne çıkmayı hedefliyor. Bu amaçla, kalıcı bir ateşkesin sağlanması için aktif bir rol üstlenmeye istekli görünüyor.
Ukrayna ve müttefiklerinden temkinli yaklaşım
Ukrayna ve Avrupa’daki müttefikleri ise Trump’ın Rusya ile yapılacak herhangi bir anlaşmada Ukrayna’nın egemenliğine zarar verecek tavizler vermesinden endişeli. Çarşamba günü yapılan bir konferans görüşmesinde, Trump’ın toprak devri gibi hassas konularda müzakere masasında yer alması gerektiği vurgulandı.
Trump ise doğrudan açıklama yapmaktan kaçınırken, ABD’nin savaş sonrası Ukrayna için güvenlik garantileri oluşturması fikrine destek verdiğini belirtti.
Putin yaptırımlardan kurtulmak istiyor
Savaş ekonomisinin baskısı altında olan Putin, Trump’ın Batı yaptırımlarını hafifletme veya en azından yeni yaptırımlar uygulamama yönündeki tutumunu avantaj olarak görmek istiyor. Kremlin’e yakın kaynaklar, iki taraf arasında perde arkasında bazı uzlaşı alanlarının oluştuğunu belirtiyor.
Aynı kaynaklara göre, Cuma günkü görüşmede bir ateşkesin ilk adımı niteliğinde bazı şartlar üzerinde anlaşmaya varılması olası. Analistler ise Putin’in Ukrayna’da gerilimi kontrollü şekilde tırmandırırken, Trump’a barışçı bir profil kazandıracak sembolik tavizler verebileceğine dikkat çekiyor.
Zelenskiy kararlı: Toprak vermek yok
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Trump-Putin zirvesine davet edilmemesine tepki gösterdi ve Moskova’ya herhangi bir toprak tavizinin söz konusu olamayacağını vurguladı.
Trump ise Ukrayna ile Rusya arasındaki toprak devrinin, barışa giden yolda “olası” bir çözüm olabileceğini belirtti. Ancak bu fikir Kiev tarafından kesin bir dille reddedildi.
Putin, Donbas’ın tamamı ile Herson ve Zaporijya’nın tam kontrolünü, ayrıca Ukrayna’nın NATO üyeliğinden vazgeçmesini ve ordusunun küçülmesini istiyor. Bu talepler ise Kiev yönetimine göre doğrudan teslimiyet anlamına geliyor.
