Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı tarafından yapılan analiz, Türkiye’de 2004-2024 yılları arasında çalışan nüfusun yaş ortalamasının tüm sektörlerde arttığını ortaya koydu. Tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinde yaş dağılımı ileri yaşlara kayarken, özellikle tarımda 65 yaş üstü çalışanların oranı dikkat çekici seviyelere ulaştı.
Tarım sektöründe yaşlı istihdam oranı hızla arttı
Tarım sektörü yaşlanma eğiliminin en belirgin gözlendiği alan oldu. Erkeklerde yaş ortalaması 42,1’den 47,8’e, kadınlarda ise 39,8’den 46,0’ya yükseldi. 65 yaş ve üzeri erkeklerin sektördeki oranı yüzde 16’ya çıktı. 2004 yılında 35 yaş altı erkeklerin oranı yüzde 36 iken, 2024 itibarıyla bu oran yüzde 23’e düştü. Kadınlarda da benzer bir seyir izlendi; 35 yaş altı kadınların oranı yüzde 40’tan yüzde 22’ye geriledi.
Sanayide kadın çalışanların yaşı belirgin biçimde yükseldi
Sanayi sektöründe çalışanların yaş ortalaması erkeklerde 33,8’den 37,9’a, kadınlarda ise 29,8’den 37,7’ye yükseldi. Kadınlar için bu artış 7,9 yılı buldu. 35 yaş altı kadınların oranı 2004’te yüzde 60 iken 2024’te yüzde 40’ın altına indi. Erkeklerde ise 45-54 yaş grubunun payı artış gösterdi. Raporda, bu eğilimin üretim süreçlerinde deneyime dayalı iş gücüne geçişin göstergesi olduğu ifade edildi.
Hizmetler sektöründe yaşlanma daha dengeli ilerliyor
Hizmetler sektöründe yaş kompozisyonu daha dengeli olsa da, yaşlanma eğilimi burada da gözlemleniyor. Erkeklerde 25-34 yaş grubunun oranı düşerken, 50-64 yaş grubunun payı yükseldi. Kadınlarda ise 20-29 yaş grubu küçülürken 45-54 yaş aralığı belirgin biçimde büyüdü. Hizmet sektöründeki meslek yapısının orta ve ileri yaş gruplarının istihdamına daha uygun olduğu değerlendirildi.
İşgücü piyasasında deneyim öne çıkıyor
Raporda yer alan değerlendirmelere göre, yaşlanan işgücü yapısı gençlerin işe geç geçişi ve orta-ileri yaş gruplarının iş hayatında kalış süresinin uzaması ile bağlantılı. Bu durum, deneyimin üretim süreçlerindeki ağırlığını artırıyor. Politika önerileri arasında gençlerin işgücüne geçişini kolaylaştıracak mekanizmaların geliştirilmesi, yaşa duyarlı insan kaynakları uygulamaları ve sürekli beceri güncellemeleri yer aldı.
Verimlilik ve sürdürülebilirlik için politika değişimi öneriliyor
İşgücündeki yaş kaymasının uzun vadeli etkilerine dikkat çeken rapor, hem işyeri düzeyinde hem politika düzeyinde yeni yaklaşımların benimsenmesi gerektiğini vurguladı. Özellikle esnek çalışma modelleri, ergonomi odaklı işyeri uygulamaları ve yaşam boyu öğrenme fırsatlarının yaygınlaştırılmasının, hem verimliliği artıracağı hem de istihdamın sürdürülebilirliğini güçlendireceği belirtildi.
