Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır, bugünkü köşe yazısında PKK'nın aldığı kendini feshetme kararının, Türkiye için yalnızca güvenlik değil aynı zamanda ekonomi ve sosyal kalkınma açısından da önemli bir dönüm noktası olabileceğini vurguladı.
Bakır, Türkiye’nin 40 yılı aşkın süredir terörle mücadeleye ayırdığı devasa kamu kaynaklarının artık daha verimli alanlara yönlendirilebileceğini belirtti. Yazıya göre, bu gelişme doğrudan savunma harcamalarını azaltacak, dolaylı olarak da yatırımlar, göç yönetimi, gelir dağılımı ve sosyal istikrar gibi alanlarda olumlu sonuçlar doğuracak.
41 yıllık mali yük sona eriyor
Bakır’ın hatırlattığına göre, esas olarak 1984’te Eruh ve Şemdinli saldırılarıyla başlayan PKK terörü, bugüne kadar Türkiye’ye büyük bedeller ödetti. İçişleri Bakanlığı verilerine atıfta bulunan yazıda, sadece 1984–2019 döneminde terörün hesaplanabilir maliyeti 3,7 trilyon TL olarak hesaplandı.
DÜNYA’nın edindiği verilere göre ise askeri ekipman, sınır ötesi operasyonlar, cephane, zırhlı araçlar gibi doğrudan savunma giderleri toplamda 700 milyar dolara ulaştı. Bu rakam, Türkiye’nin 2024 yılı GSYH’sinin yarısından fazlasına denk geliyor.
Bölge yatırımlardan mahrum kaldı
Naki Bakır, terörün sadece askeri değil, ekonomik ve sosyal gelişimi de engellediğine dikkat çekti. 2012’de hayata geçirilen bölgesel teşvik sistemine rağmen Doğu ve Güneydoğu’daki 16 il, son 13 yılda teşvikli yatırımlardan sadece %4,6 oranında pay aldı.
Yatırımcıların yoğun teşviklere rağmen bölgeye ilgi göstermemesinde güvenlik risklerinin belirleyici olduğunu vurgulayan Bakır, “süreğen terör ortamı kalkınma potansiyelini bastırdı” değerlendirmesinde bulundu.
Göç ve gelir adaletsizliği arttı
Terör eylemleri ve istikrarsızlık ortamı, 16 ilde büyük göç dalgalarını da beraberinde getirdi. TÜİK verilerine göre son 10 yılda bu illerden net 1 milyonu aşkın kişi göç etti. Van, Ağrı, Şanlıurfa ve Diyarbakır bu göçten en fazla etkilenen iller oldu.
Yine 2023 yılı verilerine göre, bu 16 ilin Türkiye ekonomisine katkısı sadece %5,4 düzeyinde kalırken, kişi başı gelir ortalaması Türkiye ortalamasının üçte birine kadar düştü.
Silah yerine kalkınma yatırımı
Bakır, 700 milyar dolarlık askeri harcamanın bugünkü değeriyle Türkiye’ye ne kadar büyük bir altyapı veya sosyal yatırım fırsatı sağlayabileceğini de örneklerle aktardı:
-
117 adet Yavuz Sultan Selim Köprüsü
-
189 bin km hızlı tren hattı
-
1.750 şehir hastanesi
-
2,8 milyon konut
-
778 bin güneş enerjisi santrali
-
2.000 okul
Terörle birlikte demografik dengeler de bozuldu
Terör yalnızca ekonomi ve güvenlik alanında değil, demografik yapı üzerinde de kalıcı etkiler bıraktı. Bakır’ın yazısında yer verdiği verilere göre, 40 yılı aşkın süreçte 14.902 güvenlik görevlisi hayatını kaybederken, toplam ölü sayısı 60 bini aştı. 30 binden fazla kişi gazi oldu.
Yeni bir sayfa mümkün mü?
PKK’nın silah bırakma ve örgütsel fesih kararını açıklaması, geçmişte defalarca bozulan ateşkeslerin ardından önemli bir kırılma olarak görülüyor. Naki Bakır, bu sürecin başarıyla sonuçlanmasının Türkiye’ye sadece mali değil, toplumsal ve siyasal düzeyde de büyük kazanımlar getirebileceği görüşünde.