Irak'ta enerji sektörü, son yapılan petrol ve doğalgaz ihaleleriyle Çinli firmaların hakimiyetine girdi. Bağdat hükümeti, enerji piyasasında Çin'e olan bağımlılığını artırdı. 12 eyalette bulunan 29 petrol ve doğalgaz sahasının ihalesini gerçekleştiren Irak merkezi yönetimi, petrol üretim miktarını yaklaşık 1 milyon varile çıkarmayı hedefliyor.
Çinli Firmalar İhalelerin Büyük Çoğunluğunu Kazandı
17 Mayıs'ta yapılan ihalelerde, 12 sahayı geliştirecek firmalar belirlendi. Bu kapsamda, Çinli firmalar Sinopec, CNOOC, Anton Oil ve Zhenhua 10 sahayı alırken, 2 saha ise yerel firmalara kaldı. 2008'den bu yana yapılan 6. toplu ihale ile mevcut 145 milyar varil ispatlanmış petrol rezervini 160 milyar varilin üzerine çıkarmak hedefleniyor.
Doğalgaz Üretiminde İran'a Bağımlılık Azaltılacak
Irak, elektrik üretiminde büyük ölçüde İran’dan ithal ettiği doğalgazı kullanıyor. İhaleyle ülkede üretilecek gaz miktarını artırmak ve bu gazı elektrik üretiminde kullanarak İran’a olan bağımlılığı azaltmak da amaçlanıyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) kurucu üyelerinden olan Irak, 2022'de petrol ihracatından 115 milyar dolar, 2023'te ise 97,5 milyar dolar gelir elde etti.
Çin'in Irak'taki Etkisi ve Stratejik Önemi
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Irak Araştırmacısı Sercan Çalışkan, Çinli firmaların Irak petrol piyasasındaki aktivitelerine dikkat çekti. Çin, yıllık 500 milyon tonu aşan ham petrol ithalatı ile dünyanın en büyük petrol ithalatçısı konumunda. Irak, Çin’in Orta Doğu ve enerji politikasında stratejik bir konuma sahip. Irak petrolünün yüzde 35’i Çin tarafından ithal ediliyor.
Çin'in Nüfuz Politikası ve İhalelerdeki Başarısı
Çin, Orta Doğu'da askeri varlık yerine diplomatik temaslarını ve Kuşak ve Yol Projesi kapsamında yaptığı yatırımlarla nüfuzunu artırıyor. Enerji yatırımları da bu stratejinin önemli bir parçası. Irak'ta gerçekleşen petrol ve gaz arama lisans turlarında, sözleşmelerin büyük kısmını Çinli şirketler kazandı. Bu durum, Çin’in Irak'taki petrol politikasına verdiği önemin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Batılı Firmaların Geri Planda Kalması
Avrupalı ve Amerikan firmalar, Irak’taki zorlu bürokratik yapılar ve düşük karlılık oranları nedeniyle geri planda kaldı. Shell ve BP gibi firmalar, yatırımlarını azaltma baskısıyla karşılaşırken, Exxonmobil ve Chevron gibi firmalar ise ABD'nin kaya gazı ve petrolü ile Guyana gibi bölgelerde büyük fırsatlar yakalıyor. Bu durum, Irak’ın Çinli firmalara bağımlılığını artırıyor ve Bağdat hükümeti için potansiyel bir sorun oluşturuyor.
