Enerji şirketleri, küresel petrol ve doğalgaz piyasalarında yaşanan kısa vadeli olumsuz görünüme rağmen uzun vadeli projelerine güveniyor. Bir yandan düşen fiyat tahminleri ve arz fazlası baskısı nedeniyle harcamalar ve hisse geri alımları azaltılırken, diğer yandan milyarlarca dolarlık yatırımlar ve yeni projelerle geleceğe hazırlanıyor.
Kısa vadede petrol fiyatlarında baskı
Petrol fiyatlarının önümüzdeki iki yıl boyunca zayıf seyretmesi bekleniyor. ABD Enerji Enformasyon İdaresi, Brent petrol fiyatlarının 2024’te ortalama 68 dolardan 2026’da 51 dolara gerileyeceğini öngörüyor. OPEC ve OPEC dışı üreticilerden gelen güçlü arz artışı bu düşüşün ana nedeni olarak gösteriliyor.
Doğalgaz tarafında da benzer bir tablo var. Özellikle ABD ve Katar’daki sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) kapasite artışı, piyasadaki rekabeti kızıştırarak fiyatlar üzerinde baskı oluşturuyor.
Şirketler maliyetleri ve geri alımları azaltıyor
Bu karamsar görünüm, enerji devlerini maliyetleri kısmaya zorluyor. Batı’nın en büyük beş enerji şirketi – BP, Chevron, ExxonMobil, Shell ve TotalEnergies – 2024’te toplam 61,5 milyar dolarlık hisse geri alımı gerçekleştirdi. Bu rakam, aynı yıl dağıtılan 51 milyar dolarlık temettülerin bile üzerinde. Ancak bu eğilim artık yavaşlıyor.
TotalEnergies, çeyrek başına 2 milyar dolar seviyesinde olan hisse geri alımını gelecek yıl 750 milyon-1,5 milyar dolar aralığına düşüreceğini açıkladı. Chevron ve BP de yılın başlarında geri alım hızını düşürmüştü.
Maliyet kesintileri de sektörde derinleşiyor. Chevron, 2026’ya kadar 3 milyar dolarlık tasarruf planı kapsamında iş gücünün %20’sini, yani yaklaşık 9 bin kişiyi işten çıkaracak. BP, 7 binin üzerinde çalışanın işine son vereceğini duyurdu. Exxon ve Shell de harcamalarını agresif biçimde kısmaya yöneldi.
Uzun vadeli yatırımlarda iyimserlik
Kısa vadede geri adım atan enerji devleri, uzun vadede ise iyimser. BP, Meksika Körfezi’nde 5 milyar dolarlık açık deniz sondaj projesine devam edeceğini açıkladı. 2030’da devreye girmesi planlanan Tiber-Guadalupe projesi, günde 80 bin varil ham petrol üretim kapasitesine sahip olacak.
ExxonMobil, ABD kaya petrolü ve Guyana’daki yatırımlarını artırıyor ve 2025 için 27-29 milyar dolar aralığında sabit bir sermaye harcama planı açıkladı. TotalEnergies ise ABD’de kara gazı varlıkları satın alarak portföyünü genişletti.
Küresel arzda değişim beklentisi
Uluslararası Enerji Ajansı, 2024-2028 yılları arasında küresel petrol arzının 4,5 milyon varil/gün artarak 107,6 milyon varile ulaşacağını öngörüyor. Ancak 2029’da büyümenin durması ve 2030’da 400 bin varil/günlük düşüş yaşanması bekleniyor. Bu da şirketlerin üretimi sürdürebilmek için yeni yatırımları zorunlu kılacağı anlamına geliyor.
Enerji dönüşümü ve geleceğin belirsizliği
Elektrikli araçların yaygınlaşması, fosil yakıtlara yönelik talebi sınırlayabilir. Talebin beklenenden hızlı düşmesi, fiyatlar üzerinde olumsuz etki yaratabilir. Buna rağmen enerji devleri, petrol fiyatlarının on yılın sonuna doğru yeniden yükseleceğine inanıyor.
Bu nedenle, kısa vadede harcamalarını kısmak zorunda kalan enerji şirketleri, uzun vadeli yatırımlarla gelecekteki kârlarını güvence altına almaya çalışıyor.
