Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır, bugünkü köşe yazısında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2024 Aralık verilerini analiz ederek emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin istihdam ve sosyal güvenlik sistemine etkilerini değerlendirdi.
SGK verilerine göre, 2023’te 1 milyona yakın azalan sigortalı çalışan sayısı, 2024’teki artışa rağmen hâlâ 2022 sonundaki seviyesine ulaşamadı. Buna karşın, son iki yılda toplam emekli sayısı 3 milyona yaklaştı. Bu durum, sosyal güvenlik sisteminin aktif/pasif dengesini olumsuz etkileyerek oranı 1,61 ile tarihî dip noktaya çekti.
Emekli Sayısı 16,6 Milyona Ulaştı
SGK'nın verilerine göre, 2024 yılı sonunda emekli ve gelir alanların toplam sayısı 16 milyon 677 bin 617'ye yükseldi. 2023 yılında 2 milyondan fazla kişi emekli olurken, 2024’te bu artış 647 bin 361 kişi olarak kaydedildi.
Özellikle EYT düzenlemesinden yararlanan özel sektör çalışanlarının emekli olması, sigortalı çalışan sayısındaki düşüşün en büyük nedenlerinden biri olarak öne çıkıyor.
Özel Sektörde Azalma, Kamuda Artış
Bakır’ın analizine göre, özel sektörde sigortalı çalışan sayısı azalırken, kamu çalışanlarının sayısı arttı. 2024’te:
- Özel sektör çalışanlarının sayısı 196 bin 448 kişi arttı ancak bu rakam hâlâ 2022’ye göre 730 bin 123 kişi daha düşük.
- Esnaf ve çiftçi Bağ-Kur’lularının sayısı düştü: Esnaf sayısı 51 bin, çiftçi Bağ-Kur’lusu 32 bin 962 kişi azaldı.
- Memur sayısı ise 16 bin 74 kişi artarak toplamda 3 milyon 658 bin 861’e yükseldi.
- Son iki yılda memur sayısındaki artış 382 bin 445’i bulurken, esnaf ve tarım sigortalılarının sayısı toplamda 189 bin 234 kişi azaldı.
Aktif/Pasif Dengesi Alarm Veriyor
SGK sisteminde aktif sigortalı çalışanların emeklilere oranı, 2022’de 2,01 iken 2024 sonunda 1,61’e düştü. Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilir olması için 4 çalışana 1 emekli düşmesi gerektiği kabul edilse de, Türkiye'de bu oran giderek bozuluyor.
2007’den bu yana en düşük seviyeye gerileyen bu denge, sosyal güvenlik sisteminin finansal yükünü artırıyor.
2,1 Milyon Emekli Yeniden Çalışıyor
EYT sonrası emekli olup yeniden iş hayatına dönenlerin sayısı da dikkat çekici seviyelere ulaştı. 2024 itibarıyla çalışan emekli sayısı 2 milyon 104 bin 633 kişi oldu.
Bu rakam, son iki yılda 1 milyon 158 bin 981 kişi arttı. Yani yeni emekli olanların %42’si tekrar çalışmaya başladı. Ancak, birçok emeklinin kayıt dışı çalıştığı ve bu sayının resmi verilerin üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Emekli Sayısı Artarken Çalışan Sayısı Azalıyor
SGK verilerine göre, zorunlu sigortalı çalışanların toplam sayısı son iki yılda 538 bin 695 kişi azaldı. Çırak, stajyer, tarım ve yurt dışı çalışanlarını da kapsayan tüm sigortalı gruplarda düşüş yaşandı.
2024 sonunda SGK'dan maaş alanların 12 milyondan fazlası doğrudan emekli statüsünde. Son iki yılda 2,7 milyon yeni emekli sisteme dahil oldu.
Ekonomi çevreleri, sosyal güvenlik sisteminin sağlıklı işlemesi için çalışan sayısının hızla artırılması gerektiğine dikkat çekiyor. Ancak iş gücü piyasasında özel sektörde istihdam azalırken kamu sektöründeki artış, uzun vadede ekonomik dengeler açısından risk oluşturabilir.
